Liderët afrikanë kërkojnë dëmshpërblime për skllavërinë dhe kolonializmin në samitin e Unionit Afrikan

Liderët afrikanë që po takohen këtë fundjavë në Etiopi do të nisin një fushatë të re për dëmshpërblime për skllavërinë dhe kolonializmin, por pritet të përballen me rezistencë nga fuqitë ish-koloniale, shumica e të cilave kanë refuzuar të pranojnë përgjegjësinë për të kaluarën.

Ndërkohë që çështja e dëmshpërblimeve ka fituar mbështetje në mbarë botën, ajo ka shkaktuar gjithashtu një kundërpërgjigje të fortë. Presidenti amerikan Donald Trump ka deklaruar se “nuk e sheh si të mundshme” idenë e dëmshpërblimeve, ndërsa shumë liderë evropianë madje kanë kundërshtuar hapjen e debatit mbi këtë temë.

Në samitin e Unionit Afrikan (UA) në Addis Ababa, liderët planifikojnë të formulojnë një “vizion të unifikuar” mbi atë se si duhet të duken dëmshpërblimet – nga kompensimi financiar dhe pranimi zyrtar i krimeve të së kaluarës, deri te reformat politike.

“Dëmshpërblimet janë tema kryesore në Addis Ababa,” shkroi Këshilli Ekonomik, Social dhe Kulturor i UA-së (ECOSOCC) në platformën X.

Trashëgimia e skllavërisë dhe kolonializmit

Nga shekulli i 15-të deri në të 19-in, të paktën 12.5 milionë afrikanë u rrëmbyen dhe u transportuan me forcë nga tregtarët, kryesisht evropianë, për t’u shitur si skllevër.

Sipas ECOSOCC, debati mbi dëmshpërblimet duhet të trajtojë pasojat e kolonializmit dhe skllavërisë në ditët e sotme, nga racizmi deri te pabarazitë ekonomike mes Afrikës dhe vendeve të pasura perëndimore.

“Po bëhet gjithnjë e më e pamundur të mohohet dëmi i shkaktuar nga skllavëria dhe kolonializmi,” tha avokati zimbabvean dhe eksperti i dëmshpërblimeve, Alfred Mavedzenge.

Kriza e borxheve që përballen sot shumë vende afrikane ka rrënjë në ngarkesat financiare të trashëguara nga kolonializmi. Po ashtu, kriza klimatike mund të lidhet me kolonializmin: Afrika kontribuon në një përqindje të vogël të ndotjes globale, por është ndër rajonet që po vuan më shumë pasojat e ngrohjes globale.

‘Më shumë sesa thjesht kompensim’

Pjesa më e madhe e debatit mbi dëmshpërblimet, veçanërisht në vendet ish-koloniale si Britania dhe Portugalia, është përqendruar te pagesat financiare, por mbështetësit e kauzës theksojnë se shlyerja e së kaluarës mund të marrë shumë forma.

“Dëmshpërblimet janë më shumë se thjesht kompensim financiar,” tha kreu i sekretariatit të ECOSOCC, William Carew.

“Bëhet fjalë për sigurimin që brezat e ardhshëm të trashëgojnë një botë që njeh të kaluarën e tyre dhe i çon drejt një të ardhmeje më të ndritur.”

Sipas një deklarate të UA-së, dëmshpërblimet për Afrikën mund të përfshijnë:

• Kthimin e tokave të marra nga popullsitë autoktone
• Riatdhesimin e artefakteve kulturore të vjedhura gjatë kolonializmit
• Reforma politike për të zbutur pabarazitë e trashëguara

UA gjithashtu theksoi nevojën për ndryshime në politikën ndërkombëtare për të mbajtur ish-fuqitë koloniale përgjegjëse.

“Kjo mund të përfshijë presion diplomatik ose veprime ligjore në gjykatat ndërkombëtare”, tha UA. /TRT World/