“Tërhiqu nga çështja ose do të shkatërrohesh” – Kryeprokurori i GJNP-së përballet me kërcënime nga Mossadi

Një hetim madhor i Middle East Eye ka zbuluar detaje të jashtëzakonshme të një fushate gjithnjë e më intensive frikësimi ndaj kryeprokurorit britanik të Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC), Karim Khan, për shkak të hetimeve të tij ndaj krimeve të dyshuara të luftës të kryera nga Izraeli.

Fushata ka përfshirë:

• Kërcënime dhe paralajmërime të drejtpërdrejta ndaj Khan nga figura të njohura publike.

• Kolegë të afërt dhe miq familjarë që kanë punuar kundër tij.

• Frikë për sigurinë e tij për shkak të pranisë së një ekipi të Mossad-it në Hagë.

• Zbulime në media mbi akuza për sulm seksual.

Kjo ndodhi në kohën kur Khan po punonte për të ndërtuar një çështje kundër kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu dhe zyrtarëve të tjerë izraelitë për mënyrën se si ata kanë udhëhequr luftën kundër Hamasit në Gaza, si dhe për përshkallëzimin e dhunës dhe të vendbanimeve në Bregun Perëndimor të pushtuar në mënyrë të paligjshme.

Kërcënimi i drejtpërdrejtë

Muajin e kaluar, MEE zbuloi se Khan ishte paralajmëruar në maj se nëse urdhër-arrestet e lëshuara më herët për Netanyahun dhe ministrin e tij të atëhershëm të mbrojtjes, Yoav Gallant, nuk tërhiqeshin, ai dhe vetë ICC-ja “do të shkatërroheshin”.

Ky paralajmërim u dha nga Nicholas Kaufman, një avokat britaniko-izraelit në Hagë, gjatë një takimi me Khan dhe gruan e tij, Shyamala Alagendra, në një hotel në qytet.

Kaufman i tha Khan se kishte folur me këshilltarin ligjor të Netanyahut dhe ishte “i autorizuar” për t’i bërë një propozim që do t’i jepte Khan-it mundësinë të “zbriste nga pema”, sipas një shënimi të mbajtur nga ICC dhe të parë nga MEE.

Kaufman mohoi se e kishte kërcënuar Khan dhe deklaroi se ai nuk ishte i autorizuar nga qeveria izraelite, por vetëm ndau mendimet e tij personale.

Takimi ndodhi më pak se dy javë përpara se të publikohej akuza për sulm seksual ndaj Khan – akuza që ai i mohon fuqishëm – dhe në kohën kur ai thuhet se po përgatitej për të kërkuar urdhër-arreste të reja për zyrtarë të tjerë izraelitë.

Tronditja nga brenda ICC-së

Khan shkoi me leje pak pas këtij episodi, pasi një përpjekje për ta pezulluar atë nga një anëtar i lartë i zyrës së tij dështoi. Në të njëjtën kohë, po zhvillohet një hetim nga Kombet e Bashkuara për akuzat ndaj tij.

Presioni mbi të kishte nisur që në prill 2024, kur përgatitej për të kërkuar urdhër-arreste për Netanyahun dhe Gallant, dhe u shtua në tetor para se urdhër-arrestet të lëshoheshin nga gjykatësit.

Ai intensifikohej akoma më shumë në vitin 2025, ndërsa raportet tregonin se Khan kërkonte urdhër-arreste për ministra të tjerë izraelitë dhe teksa nisnin rrjedhjet në media për akuzat ndaj tij.

Çfarë zbuloi hetimi i MEE

• Në prill 2024, ish-ministri i Jashtëm britanik David Cameron kërcënoi privatisht Khan se Mbretëria e Bashkuar do të tërhiqej dhe do të ndalonte financimin e ICC-së nëse lëshoheshin urdhër-arreste për udhëheqësit izraelitë.

• Në maj 2024, senatori republikan amerikan Lindsey Graham kërcënoi Khan me sanksione.

• Khan kishte marrë një raport sigurie që paralajmëronte për prezencën e Mossad-it në Hagë, që përbënte një kërcënim potencial për sigurinë e tij.

• Gruaja që e akuzon për sjellje të pahijshme kishte shkruar në maj 2024 se “po bëhen lojëra” dhe se kishte përpjekje që ta “shndërrojnë në peng në një lojë ku nuk dua të jem”.

• Ajo më parë kishte kërkuar ndihmën e Khan në një ankesë tjetër ndaj një zyrtari të dytë të lartë në ICC. Hetimet ndaj këtij të fundit nuk gjetën shkelje.

• Thomas Lynch, asistenti i veçantë i Khan-it dhe ndërmjetësues në hetimin për Palestinën, kishte rol kyç në zyrtarizimin e akuzave ndaj Khan. Por privatisht, ai i kishte thënë gruas së Khan se kishte dyshime për akuzat dhe se koha e tyre ishte “e dyshimtë”.

• Një juriste e ICC-së deklaroi për MEE se kishte një grup brenda gjykatës që ishte kundër qasjes së Khan dhe punonte për ta diskredituar atë. Ajo u pyet në maj 2024 nëse Khan ishte sjellë ndonjëherë në mënyrë të papërshtatshme ndaj saj, gjë që e mohoi.

• Dy ish-gjykatës të ICC-së shprehën shqetësime të thella për mënyrën se si po trajtohet hetimi nga Kombet e Bashkuara, duke kritikuar ekspozimin publik të emrit të Khan dhe duke kërkuar një hetim të jashtëm dhe të pavarur.

Masa armiqësore
Fushata kundër Karim Khan është zhvilluar paralelisht me masa ndëshkuese dhe armiqësore ndaj Gjykatës Penale Ndërkombëtare (GJPN), të ndërmarra nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si dhe me akuzat për sjellje të pahijshme seksuale ndaj kryeprokurorit, të cilat fillimisht nisën si pretendime për ngacmim, por më pas u përshkallëzuan në akuza për sulm seksual.

Që nga shkurti, Khan është sanksionuar nga qeveria amerikane — e cila, ashtu si Izraeli, nuk e njeh juridiksionin e GJPN-së — për shkak të urdhër-arresteve të lëshuara kundër Benjamin Netanyahut dhe Yoav Gallant.

Më 19 maj, GJPN dhe zyra e prokurorit publikuan një deklaratë ku njoftonin se Khan do të merrte leje derisa të përfundonte hetimi i OIOS-it (Shërbimi i Mbikëqyrjes së Brendshme të OKB-së).

Gjykata tha se puna e zyrës së prokurorit do të vazhdonte nën drejtimin e dy zëvendës-prokurorëve.

Muajin e kaluar, SHBA vendosi sanksione shtesë ndaj katër gjyqtarëve të gjykatës, duke i akuzuar për “veprime të paligjshme” që synojnë SHBA-në dhe Izraelin.

Një këshilltar ligjor i lartë i Departamentit të Shtetit paralajmëroi këtë muaj organin mbikëqyrës të gjykatës se “të gjitha opsionet janë në tavolinë” nëse urdhër-arrestet ndaj Netanyahut dhe Gallant nuk tërhiqen.

Megjithatë, më 16 korrik, gjykatësit e GJPN-së hodhën poshtë një kërkesë nga Izraeli për të tërhequr urdhër-arrestet, duke pritur vendimin e gjykatës mbi ankesën izraelite që kundërshton juridiksionin e saj.

Një burim në Hagë, me njohuri për çështjen dhe që foli në kushte anonimiteti, i tha MEE: “Ky ka qenë një përpjekje jo vetëm për të shkatërruar Karim Khanin, por edhe Gjykatën Penale Ndërkombëtare — nga shtete që pretendojnë se mbështesin sundimin ndërkombëtar të ligjit.”

Burimi shtoi se Khan kishte vepruar “në përputhje të plotë me procedurat” në aplikimin për urdhër-arrestet.

“Në të vërtetë, ai e ka vonuar procesin,” tha burimi.

Pas zgjedhjes së tij si kryeprokuror në vitin 2021, Khan ngriti kriteret për kërkimin e urdhër-arresteve, duke përfshirë nevojën për një perspektivë reale për dënim.

Hetimi penal për krimet e pretenduara të luftës në territoret palestineze të pushtuara ishte hapur vetëm pak muaj para se Khan të merrte detyrën, nga paraardhësja e tij Fatou Bensouda, ish-ministre drejtësie në Gambinë, e cila tani është ambasadore e vendit të saj në Londër.

E përditshmja The Guardian zbuloi vitin e kaluar se Mossad kishte ushtruar presion dhe dyshohet se kishte kërcënuar Bensoudën në një fushatë disa-vjeçare të dështuar për ta penguar atë të hapte hetimin, dhe më pas e kishte vënë nën mbikëqyrje pasardhësin e saj, Khanin.

Më 17 nëntor 2023, më shumë se një muaj pas sulmit të Hamasit ndaj Izraelit dhe fillimit të bombardimeve izraelite në Gaza, pesë shtete — Afrika e Jugut, Bangladeshi, Bolivia, Komoret dhe Xhibuti — ia referuan çështjen e Palestinës prokurorit.

Muajin pasues, përballë presionit mbi zyrën e tij për të reaguar, Khan udhëtoi drejt Izraelit dhe gjithashtu u takua me zyrtarë palestinezë në Ramallah të Bregut Perëndimor.

Ai vizitoi kibuce dhe vendin e një festivali muzikor që ishte sulmuar nga Hamasi më 7 tetor 2023. Në Ramallah, Khan u takua me zyrtarë përfshirë presidentin e Autoritetit Palestinez, Mahmud Abbas, si dhe “familje të viktimave palestineze” dhe dëgjoi “rrëfime personale për përvojat e tyre në Gaza dhe Bregun Perëndimor.”

Khan premtoi se zyra e tij do të “intensifikojë më tej përpjekjet për të përparuar hetimet në lidhje me këtë situatë.”

Pasi vendosi në janar 2024 se çështjet për urdhër-arrestet ishin gati, Khan ndërmori një hap të pazakontë duke thirrur një panel të pavarur ligjor të përbërë nga juristë të shquar, përfshirë avokaten britaniko-libaneze Amal Clooney, për të shqyrtuar çështjen e Palestinës.

Disa raporte mediatike sugjeruan se Khan kërkoi urdhër-arreste më 20 maj të atij viti për të fituar mbështetje përballë akuzave kundër tij.

Por vendimi i prokurorit për të kërkuar urdhër-arreste ishte marrë gjashtë javë përpara se të ngriheshin akuzat dhe kërkesa zyrtare për to u dorëzua vetëm pasi hetimi i parë i brendshëm për akuzat e ngacmimit ishte hapur dhe mbyllur.

MEE ka mësuar se ekipi i gjerë ligjor dhe kërkimor i Khanit kishte vendosur që ishin gati për të kërkuar urdhër-arrestet që më 16 mars.

Por kishte ende disa hapa në proces. Më 21 mars, Khan urdhëroi një kontroll të parimit të komplementaritetit për të parë nëse Izraeli po hetonte vetë krimet e pretenduara, dhe përfundoi se nuk po e bënte.

Më 25 mars, Khan njoftoi administratën Biden në Uashington për vendimin e tij. Dy ditë më vonë, ai shkoi në Shtëpinë e Bardhë për t’u takuar me Jake Sullivan, atëherë këshilltar për sigurinë kombëtare, dhe Brett McGurk, atëherë koordinator për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.

Një seri kërcënimesh
Më 15 prill, në Londër, prokurori i tha ministrit britanik të drejtësisë, Alex Chalk, se do të aplikonte për urdhër-arrestet. Khan kishte kërkuar të takohej me sekretarin e jashtëm, David Cameron, por Cameron ndodhej jashtë vendit.

Cameron, ish-kryeministër dhe sekretar i jashtëm që nga nëntori 2023, e telefonoi Khanin më 23 prill, ndërsa prokurori ishte në një vizitë zyrtare në Venezuelë.

Muajin e kaluar, MEE zbuloi detaje nga kjo bisedë, të bazuara në burime të ndryshme, përfshirë ish-punonjës të zyrës së Khanit që janë të njohur me diskutimin dhe që kanë parë procesverbalin e takimit.

Cameron i tha Khanit se aplikimi për urdhër-arreste ndaj Netanyahut dhe Gallant do të ishte “si të hidhje një bombë me hidrogjen.”

Sipas burimeve të MEE-së, sekretari i jashtëm foli në mënyrë agresive dhe ndërpreu vazhdimisht Khanin.

Cameron kërcënoi se nëse GJPN lëshonte urdhër-arreste për liderët izraelitë, Britania do ta “financonte më tej gjykatën dhe do të tërhiqej nga Statuti i Romës.”

Cameron nuk iu përgjigj kërkesës së MEE-së për koment. Zyra e Jashtme britanike refuzoi të komentojë.

Një ditë pas telefonatës me Cameronin, 12 senatorë republikanë, përfshirë Marco Rubio-n (tani Sekretar i Shtetit i Donald Trump-it), i dërguan një letër Khanit duke e paralajmëruar: “Nëse synoni Izraelin, ne do të synojmë ju.”

Ata kërcënuan se nëse GJPN lëshon urdhër-arreste ndaj zyrtarëve izraelitë, SHBA do të “sanksionojë punonjësit dhe bashkëpunëtorët tuaj, dhe do t’ju ndalojë ju dhe familjet tuaja të hyni në SHBA.”

Më 25 prill, gazetari britanik Douglas Murray shkroi në New York Post se në “ditët në vijim”, Khan do të kërkonte urdhër-arreste për zyrtarë izraelitë. Ende nuk ishte bërë publike se urdhrat ishin të afërt.

Megjithatë, procesi u vonua më tej kur qeveria izraelite deklaroi më 28 prill se do t’i lejonte Khanit një vizitë në Izrael dhe Gaza. Një vizitë e tillë do të ishte e pashembullt për një kryeprokuror të GJPN-së.

Asistenti i Khanit, Thomas Lynch, i tha prokurorit se vizita ishte miratuar, por Khan këmbënguli të merrte një letër zyrtare nga qeveria izraelite që i jepte leje për të hyrë në Gaza.

Më 1 maj, Khan mori një tjetër kërcënim serioz gjatë një telefonate me zyrtarë të lartë të GJPN-së, senatorin Lindsey Graham dhe një grup senatorësh bipartizanë.

Sipas materialeve të shqyrtuara nga MEE, Graham i tha Khanit se nëse vazhdonte me urdhër-arrestet, “mund t’i vrisje vetë pengjet” dhe se “do të të sanksionojmë”.

Ai shtoi se GJPN “është bërë për Afrikën dhe kriminelë si Putini, jo për demokraci si Izraeli.”

Khan e përmendi këtë koment në një intervistë në CNN me Christiane Amanpour, në kohën kur u lëshuan urdhër-arrestet, por nuk e zbuloi emrin e zyrtarit që e kishte thënë.

Avokati britanik Andrew Cayley, që ka mbikëqyrur hetimin e GJPN-së mbi Palestinën, i tha kohët e fundit gazetës Observer se Graham “po bërtiste ndaj nesh.”

Zyra e senatorit Graham nuk iu përgjigj kërkesës së MEE-së për koment.

Në një deklaratë të mëvonshme, në të cilën pretendonte se akuzat për sjellje të pahijshme ndaj Khan që tashmë ishin bërë publike kishin hedhur një hije morale mbi kërkesën e tij për urdhërarrestet ndaj zyrtarëve izraelitë, Graham tha se senatorët i kishin bërë thirrje Khan-it “të respektojë parimin e komplementaritetit dhe të angazhohet në mirëbesim me zyrtarët izraelitë para se të merrte një vendim se si të vepronte kundër Shtetit të Izraelit”.

Mëngjesin e 2 majit 2024, përpara se Khan të ishte në dijeni të akuzave kundër tij, ai u takua me Pieter-Jaap Aalbersberg, Koordinatori Kombëtar Holandez për Kundërterrorizëm dhe Siguri (NCTV), zyra e të cilit është përgjegjëse për sigurinë në Holandë, së bashku me presidentin, nënkryetarin dhe regjistruesin e ICC-së.

Qëllimi i takimit ishte të diskutohej nevoja urgjente për të përforcuar sigurinë për Gjykatën Penale Ndërkombëtare (ICC), si dhe informacioni që i ishte dhënë Khan-it se Mossadi ishte aktiv në Hagë dhe paraqiste një kërcënim potencial ndaj sigurisë së prokurorit dhe të tjerëve të përfshirë në këtë çështje.

Një zëdhënës i NCTV-së tha se nuk mund të komentojnë për çështje që kanë të bëjnë me sigurinë e individëve.

Në një raport të NCTV-së mbi kërcënimet shtetërore, i publikuar më 17 korrik, vihej në dukje se SHBA-të dhe Izraeli kishin kërcënuar publikisht gjykatën dhe se SHBA kishte vendosur sanksione ndaj Khan për shkak të urdhërarresteve kundër Netanyahut dhe Gallantit.

Raporti paralajmëronte se masa të tjera mund të dëmtonin ose të ndalonin punën e gjykatës dhe theksonte se si ICC-ja, ashtu edhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë – e cila aktualisht po shqyrton një padi për gjenocid kundër Izraelit – ishin “shënjestra tërheqëse për spiunazh dhe ndikim nënshtrues nga shumë shtete”.

Më 8 maj, pasi Mekanizmi i Mbikëqyrjes së Brendshme (IOM) i ICC-së e kishte mbyllur hetimin mbi akuzat për ngacmim, Khan i shkroi Saklaine Hederaly-t, atëkohë drejtues i IOM-it, për ta informuar mbi kërcënimin e dyshuar nga Mossadi.

Khan shkroi: “Koha kur ka ndodhur kjo është veçanërisht shqetësuese, pasi përkon me një valë kërcënimesh të tjera nga burime të ndryshme, disa të njohura publikisht dhe disa jo.”

Ai shtoi: “Duke marrë parasysh faktorët e sigurisë dhe natyrën e kërcënimeve… do të doja këshillën tuaj për mënyrën si mund të menaxhojmë këto rreziqe e kërcënime në një mënyrë që të mos interpretohet si hakmarrje. Është e vetëkuptueshme, natyrisht, që nuk do të angazhohem në asnjë akt hakmarrjeje ndaj asnjë individi të lidhur me këtë çështje apo ndonjë tjetër.”

Më 19 maj, një ditë para se Thomas Lynch të nisej për në Izrael si pararendës i Khan-it, letra zyrtare nga Izraeli ende nuk kishte mbërritur.

Khan e anuloi udhëtimin. Të nesërmen, në një deklaratë video, ai njoftoi se po kërkonte urdhërarreste për Benjamin Netanyahun dhe Yoav Gallantin, si dhe për udhëheqësit e Hamasit Yahya Sinwar, Ismail Haniyeh dhe Mohammed Deif – të tre tashmë të vrarë – për krime të supozuara lufte.

Ankesat ndaj Khan-it

Në kohën kur Khan njoftoi kërkesën për urdhërarrestet, trupi hetimor i vetë ICC-së, IOM, e kishte mbyllur tashmë hetimin e parë mbi akuzat për ngacmim.

Më 29 prill të vitit të kaluar, një nga koleget e Khan-it i kishte shprehur këto akuza në një bisedë private me dy persona të tjerë, njëri prej të cilëve ishte Thomas Lynch, ndihmës i afërt i Khan-it.

Ata ia përcollën çështjen Khan-it më 2 maj dhe Lynch i referoi akuzat te IOM më 3 maj në mbrëmje, sipas materialeve të shqyrtuara nga Middle East Eye.

Por hetimi u mbyll më 7 maj pasi gruaja në fjalë deklaroi se nuk dëshironte të bashkëpunonte.

Megjithatë, në tetor, një llogari anonime në rrjetin social X filloi të qarkullonte detaje të këtyre akuzave.

Sipas Wall Street Journal, një burim anonim u kishte dërguar gazetarëve informacion për akuzat përmes një emaili që përmbante numrat e telefonit të ankimueses dhe të Lynch-it, përkrah fjalës hebraike për “telefona”.

Akuzat, të cilat sipas Wall Street Journal ishin marrë nga një “raport të një sinjalizuesi” (whistleblower), përfshinin pretendimin se Khan kishte “prekjes seksuale” ndaj ankimueses, i kishte futur dorën në xhep dhe kishte kërkuar të hynte në dhomën e saj të hotelit gjatë natës.

Më 19 tetor, gazeta Mail on Sunday raportoi se Paivi Kaukoranta, presidentja e Asamblesë së Shteteve Palë (ASP) – organi mbikëqyrës i ICC-së – kishte konfirmuar se akuzat ishin ngritur.

IOM më pas hapi një hetim të dytë. Por edhe ky u mbyll brenda disa ditësh pasi ankuesja përsëri deklaroi se nuk do të bashkëpunonte.

Pak më pas, OIOS (Zyra e Kombeve të Bashkuara për Mbikëqyrjen e Brendshme) hapi një hetim të jashtëm me kërkesë të Paivi Kaukoranta, presidente e Asamblesë së Shteteve Palë (ASP), organi mbikëqyrës i Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC).

Në maj të këtij viti, për herë të parë, Wall Street Journal raportoi për akuza të hetuara nga OIOS që shkonin shumë më tej sesa akuzat e mëparshme për ngacmim.

Thuhej se ankuesja kishte pretenduar që Karim Khan e kishte sulmuar seksualisht në disa raste, përfshirë gjatë misioneve jashtë shtetit dhe në Hagë. Ajo deklaronte se abuzimi kishte filluar në mars 2023 dhe kishte zgjatur për gati një vit.

MEE ka zbuluar se gjatë një pjese të konsiderueshme të kësaj periudhe – kur ankuesja pretendon se Khan e kishte abuzuar – ajo kishte bashkëpunuar me hetues të jashtëm, me mbështetjen e vetë Khanit, për akuza ndaj një zyrtari tjetër të lartë të gjykatës.

Në verën e vitit 2022, ankuesja e Khan kishte pretenduar se një tjetër zyrtar i lartë i ICC kishte pasur sjellje të pahijshme ndaj saj.

MEE ka mësuar se Khan i kishte dërguar një letër presidentes së ASP më 31 gusht 2022, duke shprehur shqetësimet e ankueses në emrin e saj. Si rezultat, në tetor u emëruan hetues të jashtëm për të shqyrtuar pretendimet e saj.

Hetimi, ku ankuesja bashkëpunoi, vazhdoi deri më 11 dhjetor 2023. Në atë datë, hetuesit konkluduan se nuk kishte pasur “sjellje të papërshtatshme” nga zyrtari i lartë nën hetim.

Kjo do të thotë se disa nga rastet për të cilat Khan akuzohet se ka sulmuar kolegen e tij kanë ndodhur gjatë periudhës kur ajo bashkëpunonte me hetimin – me ndihmën e vetë Khanit.

MEE kupton se ankuesja ka mbajtur marrëdhënie miqësore me Khanin dhe gruan e tij gjatë gjithë periudhës kur më vonë pretendoi se ishte sulmuar rregullisht nga ai.

Khan është akuzuar gjerësisht se ka ushtruar presion ndaj ankueses për të tërhequr akuzat ndaj tij.

Por mesazhet me tekst midis saj dhe Khanit pas ngritjes së akuzave, të cilat janë ndër materialet që MEE ka shqyrtuar, hedhin dyshime mbi këtë pretendim.

Gjatë një misioni jashtë shtetit në prill 2024, rreth orës 4 të mëngjesit, ankuesja i dërgoi Khanit një mesazh duke e pyetur nëse i pëlqente hoteli ku po qëndronte. Ajo e përfundoi bisedën me: “Më shkruaj kur të zgjohesh. Jam e lumtur që jemi sërish në mision së bashku”.

Kjo ndodhi më pak se një javë përpara se ajo të ngrinte akuzat për ngacmim ndaj Khanit.

Më 6 maj 2024, ajo i dërgoi mesazh prokurorit duke e informuar se ishte kontaktuar nga IOM pasi Lynch i kishte referuar akuzat.

“I thashë atyre se nuk kam interes të flas,” tha ajo.

Khan u përgjigj: “Ke gjithmonë mbështetjen dhe besimin tim. Jam këtu nëse ke nevojë të flasësh. Ose mund të shkosh te Racine [Mamadou Racine Ly, këshilltar i prokurorit] ose zëvendësit.”

Më 8 maj, ajo i shkroi sërish Khanit, duke thënë se nuk kishte bashkëpunuar me IOM, dhe shtoi: “Nuk më pëlqejnë dramat apo lojërat – nuk dua të kem të bëj me to”.

Ajo shtoi: “Të gjithë mund të bëjnë çfarë të duan. Unë nuk po luaj dhe nuk jam një kukull në lojën e askujt”.

Khan u përgjigj se ajo po luante “një rol të rëndësishëm në Zyrë dhe në Gjykatë”. Ai shtoi se binte dakord që “disa lojëra të rënda po zhvillohen. Do ta lë me kaq”.

Më 14 maj, ankuesja i dërgoi sërish mesazh Khanit duke thënë se kishte ndjesinë se hetuesit “po përpiqeshin të më vendosnin me shpatulla pas murit – dhe nuk më pëlqen të më shtyjnë”.

Ajo shtoi se ndjente sikur “toka po lëvizte nën këmbët e mia dhe nuk po gjeja vend ku të mbështetem”, dhe se ndjehej si një “kukull në një lojë që nuk dua të luaj”.

Në përgjigje, Khan i tha: “Je, natyrisht, e lirë të bësh atë që mendon se është e drejtë dhe ne kemi procese… Nëse ke nevojë për kohë për të pushuar, rikuperuar dhe kujdesur për veten, e di që e ke.”

Më 17 tetor, ankuesja telefonoi Khanin. Deri në atë moment, akuzat që ajo kishte ngritur në prill po qarkullonin në internet.

Khan e pyeti disa herë nëse ajo po regjistronte telefonatën. Ajo e mohoi.

Regjistrimi i saj, i cili zgjat më shumë se një orë, është gjithashtu mes materialeve të shqyrtuara nga MEE dhe konsiderohet si relevant për hetimin e OIOS.

Në regjistrim, ajo nuk bëri asnjë akuzë ndaj Khanit. Ajo sugjeroi se duhej të merrte leje pa pagesë ose të jepte dorëheqje, dhe se thjesht “duhej të zhdukej në heshtje”.

Khan e këshilloi që të mos e bënte këtë. Ai i sugjeroi të merrte lejen mjekësore me pagesë që i takonte.

Khan dëgjohet duke i thënë të mos lejonte askënd ta detyronte “të bëjë diçka… apo të mos bëjë diçka”.

“Nëse, e di, spekulimi në gazeta se ti do shkosh te presidentja e ASP dhe do kërkosh një hetim është i saktë, në rregull,” tha Khan.

“Atëherë do të ketë një hetim dhe kjo është zgjedhja jote.

“Dhe nëse nuk dëshiron ta bësh këtë, askush nuk mund të të detyrojë. Sërish, kjo është zgjedhja jote.”

Ai e këshilloi të mos merrte “vendime të nxituara” dhe e pyeti nëse ndjente presion.

“Nëse po pyet për një person të caktuar,” u përgjigj ajo, “jo, por ndihem e presuar nga situata.”

Më vonë gjatë bisedës, Khan e pyeti nëse kishte ndër mend të paraqiste një ankesë te ASP. Ai tha se dikush kishte folur “në emrin tënd, në dukje”, duke sugjeruar se ajo donte një hetim tjetër.

“Jo, por kush mund të ketë qenë? Sepse nuk po flas me askënd,” u përgjigj ajo.

“Dikush po e trazonte llumin,” komentoi Khan.

Ai përsëriti se ankuesja kishte “të gjitha të drejtat për të bërë gjithçka”, por tha se një mundësi do të ishte t’i shkruante presidentes së ASP për të konfirmuar që nuk kishte ndër mend të paraqiste ankesë.

“Këto janë gjëra për ty, por janë gjëra që duhet t’i bësh kur të ndihesh gati për t’i bërë,” tha ai.

Shtatë herë gjatë telefonatës, Khan i tha ankueses të “shërohej”. Tetë herë i tha: “Kujdesu për veten”. Dhe nëntë herë i këshilloi: “Merr kohën tënde”.

MEE i dërgoi ankueses një listë të zgjeruar pyetjesh që përfshinte ankesën e saj kundër Khanit, atë ndaj zyrtarit tjetër të ICC me mbështetjen e Khanit, miqësinë me Khanin dhe gruan e tij, dhe komentet në mesazhe e telefonatë.

Ajo tha: “Si punonjëse e Gjykatës Ndërkombëtare Penale, jam e detyruar nga rregullat e konfidencialitetit dhe integritetit profesional dhe për këtë arsye nuk mund të angazhohem me pyetjet e bëra apo të korrigjoj pasaktësitë që përmban”.

Megjithatë, ajo shtoi: “I hedh poshtë kategorikisht insinuatat dhe interpretimet selektive të paraqitura, të cilat janë shumë të pasakta, shpifëse dhe dukshëm të destinuara për të më diskredituar personalisht.”

Ajo tha se kishte bashkëpunuar plotësisht me hetimin e OKB-së dhe kishte përmbushur “të gjitha detyrimet ligjore dhe institucionale”.

Ajo mohoi çdo lidhje mes ankesës së saj ndaj Khanit dhe hetimit të tij për Izraelin, dhe tha se nuk ishte e lidhur dhe nuk vepronte në emër të ndonjë shteti apo aktori të jashtëm.

Ajo deklaroi: “Vazhdoj të mbështes të gjitha hetimet nën juridiksionin e Gjykatës, siç kam bërë gjithmonë. Ankesa ime nuk ka asnjë lidhje me hetimin për Palestinën. Dy gjëra mund të jenë të vërteta njëkohësisht, dhe njëra nuk ka asnjë lidhje me tjetrën.”

Ajo tha se ngjarjet e vitit të kaluar kishin qenë “jashtëzakonisht të dhimbshme dhe shkatërruese në mënyrë personale” dhe kishin ndikuar ndjeshëm në shëndetin dhe mirëqenien e saj.

“Dua të theksoj se gjithçka që ka ndodhur gjatë këtij viti ka qenë thellësisht e dhimbshme dhe shkatërruese për mua. Nuk kam pasur asgjë për të fituar nga këto ngjarje. Kam pasur vetëm humbje.”

“Një miqësi shumë e ngushtë”

MEE gjithashtu mund të zbulojë rolin kyç që luajti në këto ngjarje Thomas Lynch, këshilltar ligjor i lartë në ICC dhe mik i vjetër dhe koleg i Khanit dhe gruas së tij.

Lynch njihet me Shyamala Alagendra (gruaja e Khanit) për mbi 25 vjet. Burime të afërta me ta thanë për MEE se ata “kanë një histori të gjatë dhe shumë të ngushtë miqësie”.

Khan kishte ngarkuar Lynch, që punonte në zyrën e tij si ndihmës special, të ishte lidhësi i tij me Izraelin për hetimin e çështjes palestineze.

Më 3 dhjetor 2023, në përfundim të udhëtimit të tij në Izrael dhe Bregun Perëndimor, Khan përgatiti një deklaratë për shtyp para se të ngjitej në avion për në Nju Jork.

Por, ndërsa Khan ishte në fluturim, Lynch i tregoi draftin e deklaratës zyrtarëve izraelitë. Ai më pas bëri ndryshime të konsiderueshme dhe e publikoi deklaratën para se Khan të zbarkonte, sipas burimeve dhe materialeve të shqyrtuara nga MEE.

Deklarata ishte shumë ndryshe nga drafti i Khan dhe nga stili i zakonshëm neutral, duke shkaktuar akuza të gjera për përkrahje pro-izraelite.

Në të, Hamas cilësohej “organizatë terroriste” dhe përdorej një gjuhë emotive, duke përshkruar sulmet e 7 tetorit në jug të Izraelit si “krime që tronditin ndërgjegjen e njerëzimit”.

Një gjuhë e tillë nuk u përdor për të përshkruar dhunën që ushtruan forcat izraelite ndaj palestinezëve në Gaza.

Punonjës të mëparshëm të zyrës së prokurorit kujtojnë se Khan ishte i zemëruar që deklarata ishte modifikuar dhe publikuar pa dijeninë e tij, dhe fillimisht i tha Lynch se ajo duhej të tërhiqej.

Sipas materialeve të shqyrtuara nga MEE, Lynch kërkoi ndihmën e Alagendras për ta bindur burrin e saj që të mos tërhiqte deklaratën dhe e falënderoi të nesërmen për ndihmën.

Khan ishte i pakënaqur që Lynch kishte përfshirë gruan e tij në këtë çështje.

I pyetur për këtë episod dhe çështje të tjera të ngritura në këtë artikull, Lynch i tha MEE: “Siç e dini, po zhvillohet një hetim konfidencial për këtë çështje që kufizon të drejtën time për t’u përgjigjur.”

Ai tha se pyetjet e dërguara nga MEE ishin “të rreme dhe mashtruese”, pa dhënë asnjë sqarim tjetër.

Privatisht, Lynch ishte kundër vendimit të Khan për të ndjekur kërkesat për arrestim ndaj Netanyahu dhe Gallant dhe i kishte thënë Alagendrës më 20 prill 2024 se kjo do të sillte “pasoja serioze”.

Në një event në Hagë, Lynch i tha Alagendrës se vendimi i Khan për të kërkuar urdhër-arreste nuk ishte i mençur. Ai tha se kishte “rrugë të tjera për të ndjekur” dhe përshkroi çështjen e Palestinës si “dosjen më të vështirë që kam trajtuar ndonjëherë”.

Më 3 maj, Lynch i bindoi Khan të vonojë aplikimin për urdhër-arrestet sepse Izraeli kishte pranuar të lejonte prokurorin të vizitonte Gazën.

Por pavarësisht shumë premtimeve gojore se vizita do të bëhej, letra zyrtare nga qeveria izraelite që do t’i jepte leje asnjëherë nuk erdhi.

Lynch gjithashtu luajti një rol të rëndësishëm në procesin përkatës, që çoi në detyrimin e Khan të shkonte në leje.

Lynch nisi hetimin fillestar nga IOM për akuzat e ngacmimit ndaj Khan në maj 2024, pasi Khan i kishte thënë të ndiqte procedurat e vendosura.

Më 4 maj, menjëherë pas nisjes së hetimit, Alagendra u takua me Lynch. Sipas materialeve të shqyrtuara nga MEE, Lynch shprehu privatisht dyshime për akuzat dhe tha se koha e tyre ishte “e dyshimtë”.

WSJ raportoi muajin e kaluar se Lynch i kishte thënë hetuesve të OKB-së se Alagendra e kishte intimiduar gjatë takimit dhe i kishte thënë se kishte dëgjuar se Lynch kishte “një marrëdhënie të papërshtatshme” me një kolege.

“Në atë moment, fillova t’i shihja komentet e saj ndaj meje si kërcënuese dhe u ndjeva shumë i pakëndshëm,” tha Lynch, sipas deklaratës së raportuar.

Alagendra e mohoi kategorikisht këtë akuzë të Lynch. “Le të jemi të sinqertë – dyshoj fort se Tom [Lynch] vërtet beson se unë e kërcënova. Është një narrativë e përshtatshme, por jo e besueshme,” tha ajo.

Pas publikimit në maj të këtij viti të akuzave për sulm seksual ndaj Khan, Lynch iu drejtua presidencës së ICC-së me qëllim pezullimin e prokurorit.

Lynch i kërkoi presidencës të nisë një proces nëpërmjet të cilit shtetet anëtare të ICC-së të votojnë për pezullimin formal të Khan.

Kur ky përpjekje dështoi, Lynch iu drejtua dy zëvendësprokurorëve dhe i nxiti që të bëjnë të njëjtën kërkesë ndaj presidencës.

Kjo ndodhi në kulmin e raporteve të rrjedhura në media që Khan po përgatitej të kërkonte urdhër-arreste për zyrtarë të tjerë izraelitë.

Në këtë trazirë të brendshme u mor vendimi që Khan të largohet në leje derisa hetimi të përfundojë.

Në një deklaratë në atë kohë, avokatët e Khan thanë: “Klienti ynë ka vendosur të marrë një periudhë lejeje, jo pak për shkak se fokusimi mediatik i pasaktë dhe spekulativ po e pengon atë të përqendrohet si duhet në punën e tij.

“Klienti ynë mbetet Prokurori, nuk është tërhequr dhe nuk ka asnjë qëllim të tërhiqet.”

Disa brenda ICC-së pranojnë se mënyra se si Khan ka menaxhuar hetimin për Palestinën, dhe ndjekjen e zyrtarëve të lartë izraelitë veçanërisht, ka qenë çështje përçarëse brenda gjykatës dhe komunitetit ligjor ndërkombëtar në Hagë.

Kritikët brenda sistemit sugjerojnë që Khan duhej të kishte synuar objektiva më të ulët dhe vënë në dyshim nëse ai është mbështetur shumë tek prova publike dhe jo tek dëshmitarë brenda për ndërtimin e rastit.

Një avokate femër e ICC-së, që ka punuar ngushtë me Khan më parë, i tha MEE: “Ka një grup njerëzish brenda ICC-së që kanë punuar kundër Karim Khan dhe kanë kërkuar të gjejnë diçka për të shumë kohë përpara se ekipi i tij të fillonte procesin për urdhër-arrestet ndaj Netanyahu dhe Gallant.”

Ajo tha se në maj 2024 dikush e kishte kontaktuar dhe i kishte kërkuar nëse Khan kishte ndonjëherë sjellje të papërshtatshme ndaj saj.

“Ia thashë se është personi i fundit në listën time të burrave që do të bënte një gjë të tillë. Kam punuar ngushtë me të dhe kurrë nuk kam pasur asnjë ndjesi që do bënte diçka të tillë.”

Avokatja tha se mosmarrëveshja e Lynch me Khan për këtë çështje ishte e njohur në të gjithë gjykatën. Ata kishin qëndrime të ndryshme që nga tetori 2023, tha ajo.

“[Lynch] u tha njerëzve hapur në gjykatë se ndjekja e Izraelit, veçanërisht e liderëve, do të ishte ide e keqe sepse gjykata mund të humbiste donatorët dhe Izraeli ka të drejtë të mbrohet. E kuptoj që mosmarrëveshja e tyre u thellua në 2024 dhe ishte krejtësisht publike në gjykatë.”

Takimi në hotel

Mbrëmjen e 1 majit, vetëm dy javë para ngjarjeve që çuan në largimin e Khan në leje, prokurori ishte ulur me gruan dhe një mik të vjetër e koleg avokat në restorantin e Hotel des Indes në Hagë.

Nicholas Kaufman është avokat mbrojtës në ICC, që aktualisht përfaqëson Rodrigo Duterten, ish-presidentin e Filipineve, i cili po përballet me gjyq për krime kundër njerëzimit mbi mijëra vdekje gjatë “luftës kundër drogës”.

Sipas një shënimi të takimit në arkivin e ICC-së, të parë nga MEE, Kaufman i kishte shkruar Khanit disa ditë më parë për të propozuar një takim për të diskutuar atë që e quajti “një vështrim mbi mentalitetin izraelit lidhur me gjendjen aktuale të procesit ligjor”.

Kaufman i tha Khanit se një gazetar i Wall Street Journal e kishte kontaktuar, por ai kishte refuzuar të bashkëpunonte me të, megjithatë kishte biseduar gjatë për Palestinën, pasi raporteri kishte dëgjuar se ai po këshillonte Gallantin.

Kaufman tha se nuk kishte interes të fliste për “akuzat skandaloze që njerëzit ngrejnë”, dhe shprehu keqardhjen për Khanin që duhej të “përballonte gjarpërinjtë në zyrën e tij”.

Dita para takimit, Kaufman i shkroi sërish Khanit për t’i thënë se kishte folur me Roy Schondorf, këshilltarin ligjor të Netanyahu.

Sipas shënimit të takimit, Kaufman i tha Khanit se ai duhej të kishte synuar “të dyshuar më të ulët”, dhe se duke akuzuar Netanyahu dhe Gallant, ai “në thelb kishte akuzuar Izraelin”.

Ai përsëriti se kishte folur me Schondorf dhe i propozoi Khanit një zgjidhje që sipas tij ishte “e autorizuar” – një mënyrë, siç thuhej në shënim, që t’i lejonte Khanit “të zbriste nga pema”.

Kaufman sugjeroi që urdhër-arrestet të klasifikoheshin si konfidenciale, çka do t’i lejonte Izraelit t’i sfidonte ato në mënyrë private.

Khan pyeti Kaufman pse Izraeli nuk po “zbatojnë parimin e komplementaritetit”, që nënkupton hetimin e pretenduar të krimeve në gjykatat e brendshme izraelite.

Kaufman tha se kjo ishte e pamundur, por sugjeroi që Khan mund të kontribuonte me prova në një “proces jo-penal, jo-hetues”.

Por, paralajmëroi Kaufman, të gjitha opsionet do të hiqeshin “nga tryeza” nëse zbulohej se Khan kishte kërkuar urdhër-arreste të tjera për zyrtarë izraelitë, ose nëse urdhër-arrestet për Netanyahu dhe Gallant nuk tërhiqeshin.

Sipas shënimit, Kaufman i tha Khanit: “Do të të shkatërrojnë ty dhe do të shkatërrojnë gjykatën.”

Pas takimit, gruaja e Khanit i tha atij: “Ishte një kërcënim i qartë.” Khan u pajtua.

Në përgjigje të pyetjeve të MEE, Kaufman tha: “Nuk kishte asnjë kërcënim”.

Ai tha: “Si miq, njihemi prej vitesh, prandaj ndjeva lirshmëri t’i shpjegoja mendimet e mia personale mbi situatën në Palestinë dhe rastin kundër zyrtarëve izraelitë, që mendova se e kishin diskredituar rëndë gjykatën.”

Kaufman konfirmoi se kishte folur me Schondorf para takimit me Khan, por tha se ata “flasin shpesh për ICC-në nëpër biseda”. Ai tha se nuk e këshillon Gallantin.

Kaufman i tha MEE: “Nuk e mohoj që i thashë zotit Khan se duhej të kërkonte një mënyrë për t’u nxjerrë nga gabimet e tij. Nuk jam i autorizuar të bëj propozime në emër të qeverisë izraelite dhe as nuk kam bërë.”

As zyra e Netanyahu dhe as Schondorf nuk iu përgjigjën kërkesës për koment të MEE.

Aktualisht, progresi dhe drejtimi i hetimit të ICC-së për krimet e supozuara të luftës nga Izraeli mbetet në duart e zëvendësprokurorëve të Khanit, në pritje të rezultateve të hetimit të OIOS.

Më 27 maj, Wall Street Journal raportoi se pak para se të shkonte në leje, prokurori po përgatitej të kërkonte urdhër-arreste për Bezalel Smotrich dhe Itamar Ben Gvir, aleatë të fortë të krahut të djathtë në koalicionin e Netanyahu, për rolin e tyre në zgjerimin e vendbanimeve ilegale në Bregun Perëndimor.

Nuk dihet nëse ato kërkesa janë dorëzuar, pasi gjykata së fundmi urdhëroi që çdo urdhër-arrest i mëtejshëm të mos publikohet.

Sipas WSJ: “Disa zyrtarë dhe ekspertë ligjorë dyshojnë nëse gjykata do të vazhdojë pa një prokuror kryesor në detyrë, duke marrë parasysh rreziqet politike që një ndjekje e tillë mund të sjellë.”

Por presioni ndaj zyrës së prokurorit dhe gjykatës vazhdon të rritet.

Kaufman tha në një podcast më 8 qershor se sanksionet e fundit amerikane ndaj katër gjyqtarëve të ICC-së “janë menduar si një mënyrë për të nxitur heqjen e urdhër-arresteve për kryeministrin Netanyahu dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Gallant”.

Ai shtoi: “Prandaj, shumica e komentuesve mendojnë se [sanksionet ndaj gjyqtarëve] janë një paralajmërim i mëtejshëm, përpara sanksionimit të zëvendësprokurorëve që tani kanë marrë detyrën nga Karim Khan, i cili është larguar përkohësisht për shkak të akuzave për sjellje të pahijshme seksuale.”

Që nga sanksionimi nga SHBA në shkurt, Khan i është revokuar viza amerikane, gruaja dhe fëmijët e tij janë ndaluar të udhëtojnë në SHBA, llogaritë bankare janë ngrirë dhe kartat e kreditit janë anuluar në Mbretërinë e Bashkuar.

Ende nuk dihet se kur do të përfundojë hetimi i OIOS mbi ankesën ndaj Khan.

Në përgjigje të kërkesave për koment, presidenca e ASP i referoi MEE deklaratave publike dhe tha se gjetjet e hetimit do të “merren në mënyrë transparente sapo të përfundojë hetimi”.

Në një deklaratë më 24 qershor, presidenca e ASP tha se raporti i hetimit, kur të merret, do të vlerësohet nga një panel i jashtëm i ekspertëve gjyqtarë. Ajo tha se puna e panelit, që do të informojë “marrjen në konsideratë të hapave të duhur të mëtejshëm, do të bëhet në mënyrë konfidenciale”.

Por një ish-gjyqtar i ICC-së i tha MEE se ishte “thellësisht i shqetësuar, madje i skandalizuar nga mënyra si duket se po zhvillohen procedurat kundër Karim Khan”.

Në një deklaratë për MEE, Cuno Tarfusser, i cili ka shërbyer në gjykatë nga 2009 deri në 2019, tha se besonte se Khan po paguante një çmim për “pavarësinë dhe ndershmërinë intelektuale, së bashku me imunitetin ndaj presioneve të jashtme”.

Një tjetër ish-gjyqtar i ICC-së, i cili foli me kusht anonimiteti, tha se ishte thellësisht i shqetësuar nga mënyra se si Khan u bë publikisht subjekt i një ankese, duke cenuar të drejtën e tij për privatësi, dhe mungesa e një procesi të drejtë, duke e çuar hetimin në “tokë banditësh”.

Ai kërkoi që hetimi të shqyrtojë shqetësimet për ndërhyrjen në punën e zyrës së prokurorit, si dhe ankesën ndaj Khan.

Ndërkohë, ICC është në një pozicion të vështirë.

Në një kërcënim të mëtejshëm për gjykatën muajin e kaluar, këshilltari ligjor i Departamentit Amerikan të Shtetit Reed Rubinstein paralajmëroi se “të gjitha opsionet mbeten në tryezë” përveç nëse të gjitha urdhër-arrestet dhe hetimi për krimet e supozuara të luftës nga Izraeli hiqen.

“Në Izrael duhej të hiqnin Karim para se ai të niste për urdhër-arrestet e radhës,” tha një burim në Hagë që njeh Khan për MEE.

“Tani, kushdo që guxon të flasë në emër të tij do të shihet si bashkëfajtor në dhunë seksuale.

“Është e qartë se ka një fushatë për të tërhequr urdhër-arrestin për Netanyahu. Nëse kjo fushatë ka sukses, do të jetë shkatërrimi i Gjykatës Ndërkombëtare Penale.

“Dhe do të jetë fundi i rendit bazuar në rregulla.”