Rritje e konsumit të barnave në RMV gjatë vitit 2024

Në vitin 2024, konsumi i barnave në Republikën e Maqedonisë së Veriut ka shënuar rritje të dukshme. Sipas raportit vjetor të Fondit për Sigurime Shëndetësore (FSSh), janë përpunuar mbi 26.1 milionë receta, ndërsa shpenzimet totale për barna të rimbursuara nga Fondi kanë arritur 3.27 miliardë denarë, që përfaqëson rritje prej 3.2% në receta dhe 9.7% në shpenzime krahasuar me vitin 2023. Konsumi mesatar i barnave për person të siguruar arriti në 14.2 receta, ndërkohë që metformini është ilaçi më i përshkruar, ndërsa rosuvastatina më i kushtueshmi, raporton Portalb.mk.

“Konsumi i barnave me recetë të paguara nga Fondi përmes farmacive ka shënuar rritje të vazhdueshme vitet e fundit. Në vitin 2024, në farmacitë e ISHP-së u përpunuan gjithsej 26.150.147 receta me shpenzime të FSSh-së në shumën prej 3.270.928.452 denarë. Krahasuar me vitin e kaluar, në vitin 2024 numri i recetave u rrit me rreth 3.2%, dhe shuma totale e faturuar me 9.7%. Një krahasim i konsumit të barnave me recetë sipas numrit të recetave të plotësuara sipas muajit për periudhën nga viti 2022 deri në vitin 2024 është paraqitur në grafikun më poshtë”, thuhet në raport.

Tendenca dhe shpërndarja rajonale
Të dhënat tregojnë se të gjitha rajonet, përveç rajonit të Shkupit, kanë regjistruar rritje të konsumit mesatar për person të siguruar. Rajoni lindor kryeson me 17.3 receta për person, ndërsa rajoni i Pollogut mbetet më poshtë me 11.5 receta. Në nivel kombëtar, shuma mesatare e faturuar për një të siguruar ishte 1.778 denarë, me rajonin lindor sërish në krye të listës.

Rajoni i Shkupit është i vetmi ku u regjistrua rënie prej 2% në numrin mesatar të recetave për person të siguruar krahasuar me vitin e kaluar, duke sinjalizuar ndryshime të mundshme në praktikat e përshkrimit ose në qasjen ndaj barnave.

“Konsumi mesatar i barnave sipas numrit të recetave të plotësuara për person të siguruar për vitin 2024 është 14.2 receta, që përfaqëson një rritje prej rreth 4% krahasuar me vitin 2023. Në vitin 2024, të gjitha rajonet regjistruan rritje të numrit mesatar të recetave për person të siguruar krahasuar me vitin 2023, përveç rajonit të Shkupit ku u regjistrua një rënie prej 2%. Konsumi më i lartë i ilaçeve sipas numrit të recetave për person të siguruar, dhe në përputhje me rrethanat sipas shumës mesatare për person të siguruar, është regjistruar në rajonin lindor me 17,3 receta për person të siguruar, me një shumë mesatare prej 2.072,40 denarë. Konsumi më i ulët i ilaçeve sipas numrit të recetave të lëshuara për person të siguruar është regjistruar në rajonin e Pollogut me 11.5 receta për person të siguruar. Shuma mesatare e faturuar për person të siguruar për vitin 2024 në nivelin e RMV është 1.778,13 denarë”, thekson raporti.

Struktura e barnave të përshkruara
Sëmundjet kardiovaskulare vijojnë të jenë arsyeja kryesore për përshkrimin e barnave, me rreth 10.49 milionë receta me kosto prej 857 milionë denarësh. Ky grup shënoi një rritje prej 2.6% në receta dhe 13.6% në shpenzime.

“Ashtu si në vitet e kaluara, edhe në vitin 2024, në vendin e parë për sa i përket numrit të recetave të realizuara dhe shumës totale të faturuar janë ilaçet për trajtimin e sëmundjeve të sistemit kardiovaskular. Në vitin 2024, pati një rritje të numrit të recetave për ilaçet nga ky grup, me 2.6%, ndërsa shuma totale e faturuar u rrit me rreth 13.6%”, vë në dukje raporti.

Pas tyre, më së shumti u përshkruan barnat që veprojnë në traktin tretës dhe metabolizmin, ndërsa sipas shumës së faturuar, në vendin e dytë janë barnat për sistemin respirator.

“Në vitin 2024, u realizuan afërsisht 10.49 milionë receta në vlerë prej 857 milionë denarësh. Në vendin e dytë, sipas numrit të recetave të realizuara, në vitin 2024 janë barnat që ndikojnë në traktin tretës dhe metabolizmin. Ndërsa në vendin e dytë sipas shumave totale të faturuara janë barnat që veprojnë në sistemin respirator. Barnat me efekte në sistemin nervor qendror (SNQ) janë në vendin e tretë sipas numrit të recetave të realizuara, ndërsa barnat me efekte në traktin tretës dhe metabolizmin sipas shumës totale të faturuar”, nënvizon raporti.

Barnat me efekte në sistemin nervor qendror renditen të tretat sipas numrit të recetave, ndërsa barnat anti-infektive shënuan një rënie prej 1.9% në krahasim me një vit më parë.

“Konsumi i barnave anti-infektive (antibiotikë, antifungale, barna antivirale), të cilat janë në vendin e katërt sipas numrit të recetave të shitura, u ul me 1.9% në vitin 2024 krahasuar me vitin 2023”, thuhet në raport.

Barnat më të përdorura dhe më të kushtueshme
Ilaçi më i përshkruar në vend në vitin 2024 ishte metformini, me 1.96 milionë receta, që përbën 7.5% të të gjitha recetave të lëshuara. Ky ilaç përdoret për trajtimin e diabetit dhe bën pjesë në grupin e barnave për metabolizëm.

“Barna më e përdorur në vitin 2024 është ilaçi “metformin” me afërsisht 1.96 milionë receta të realizuara. Ky ilaç përbën 7.5% të totalit të recetave të shitura në vitin 2024. Ilaçi me emrin gjenerik “metformin” i përket grupit të barnave që ndikojnë në traktin tretës dhe metabolizmin dhe përdoret për diabetin. 10 ilaçet më të përdorura të mbuluara nga Fondi, sipas numrit të recetave të dhëna, përbëjnë rreth 46% të numrit të përgjithshëm të recetave të dhëna në vitin 2024″, thuhet në raportin e FSSh-së.

Nga ana tjetër, ilaçi më i kushtueshëm për buxhetin e FSSh-së ishte rosuvastatina, me 241.3 milionë denarë të faturuar, ose 7.4% të shpenzimeve totale për barna. Ai përdoret për uljen e yndyrave në gjak dhe parandalimin e sëmundjeve të zemrës.

Dhjetë barnat më të përdorura sipas numrit të recetave përbëjnë 46% të totalit, ndërsa dhjetë barnat më të kushtueshme përbëjnë 40% të shpenzimeve, çka tregon një përqendrim të madh në përdorimin dhe koston e disa produkteve të caktuara.

“Ilaçi me emrin gjenerik “rosuvastatin” është në vendin e parë për nga sasia totale, dhe për të në vitin 2024 janë faturuar gjithsej 241,3 milionë denarë, që përfaqëson rreth 7,4% të shumës totale për ilaçet. Ky ilaç bën pjesë në grupin e ilaçeve kardiologjike që ulin nivelet e yndyrës në serum. 10 barnat kryesore me konsumin më të lartë sipas sasisë totale përbëjnë 40% të sasisë totale të barnave për vitin 2024”, thekson raporti.

Shpenzimet spitalore dhe prokurimi publik
Ndërkohë që barnat për kujdesin parësor mbulohen përmes farmacive të kontraktuara me Fondin, furnizimi me barna për institucionet shëndetësore sekondare dhe terciare bëhet përmes prokurimeve publike të kryera nga vetë institucionet ose Ministria e Shëndetësisë.

Sipas të dhënave të Thesarit të Shtetit, në vitin 2024 institucionet publike shpenzuan rreth 9.7 miliardë denarë për barna dhe materiale mjekësore, që është një rritje prej 14% krahasuar me vitin 2023.

“Fondi i Sigurimeve Shëndetësore është blerësi i shërbimeve shëndetësore, çmimi i të cilave përfshin edhe ilaçet. Furnizimi me ilaçe i institucioneve shëndetësore në nivelet sekondare dhe terciare të kujdesit shëndetësor kryhet nga vetë institucionet shëndetësore dhe Ministria e Shëndetësisë e Republikës së Maqedonisë përmes procedurave të prokurimit publik dhe çmimet e tyre nuk kanë efekt të drejtpërdrejtë si kosto mbi të siguruarit. Në vitin 2024, sipas të dhënave të thesarit, institucionet publike të kujdesit shëndetësor shpenzuan rreth 9.7 miliardë denarë për ilaçe dhe furnizime mjekësore, që është një rritje prej rreth 14% krahasuar me vitin 2023”, thuhet më tej në raport.

Kujtojmë se i njëjti raport, vëren se në vitin 2024, sistemi i kujdesit shëndetësor primar në Maqedoninë e Veriut shënoi ulje të ndjeshme si në numrin e kontratave të lidhura ashtu edhe në numrin e mjekëve të përgjithshëm. Sipas të dhënave të publikuara, numri i përgjithshëm i kontratave të lidhura në kujdesin shëndetësor primar ishte 2.077, që përfaqëson një ulje prej 55 kontratash krahasuar me vitin 2023. Gjithashtu, numri total i mjekëve në këtë sektor në vitin 2024 ishte 2.796, që është 45 më pak se një vit më parë. Vetëm në kategorinë e mjekëve të përgjithshëm, këtë vit janë regjistruar 1.499 mjekë aktivë, 8 më pak se në vitin 2023.

Kujtojmë që Bashkimi Evropian në raportin e fundit nënvizoi se shumë sfida mbeten për t’u zgjidhur në fushën e shëndetit publik, veçanërisht në lidhje me kontrollin dhe qasjen e duhanit, pastaj, duhet të përmirësohet gama e shërbimeve shëndetësore, financimi i kujdesit parësor shëndetësor dhe skriningu i kancerit. Përveç kësaj, harmonizimi i kujdesit shëndetësor të Maqedonisë së Veriut me legjislacionin e BE-së për kujdesin shëndetësor mbetet i paplotë. Sipas raportit, edhe më tej mungojnë specialistë të caktuar. Raporti i mjekëve dhe infermierëve për 100 mijë banorë vazhdon të jetë nën mesataren e BE-së dhe stafi mjekësor, infermierët dhe specialistët vazhdojnë të largohen nga sektori i shëndetësisë publike për të punuar në sektorin privat ose jashtë vendit.