A mundet Izraeli të mbajë vendin e tij në OKB në mes të gjenocidit në Gaza?

Raportuesja Speciale e OKB-së Francesca Albanese bëri një pohim të guximshëm, por domethënës në fillim të kësaj jave, duke sfiduar të drejtën e Izraelit për një vend në Kombet e Bashkuara.

“A duhet të merret në konsideratë anëtarësimi i saj si pjesë e kësaj organizate për të cilën Izraeli duket se ka zero respekt?”, pyeti ajo, ndërsa iu drejtua një konference shtypi në Gjenevë.

Sfida e Albanese sjell në plan të parë një debat më të thellë – nëse një vend i akuzuar për shkelje të rënda të ligjit ndërkombëtar duhet të tolerohet nga vetë institucioni i ngarkuar me mbrojtjen e të drejtave të njeriut.

Duke folur për TRT World, ish-Raportuesi Special i OKB-së për Shkeljet izraelite të të drejtave të njeriut për palestinezët, Richard Falk thotë: “Në mënyrë që një vend të përjashtohet nga OKB-ja në përputhje me nenin 6 të Kartës së OKB-së, ai duhet të ndjekë një rekomandim nga Këshilli i Sighurimit në Asamblenë e Përgjithshme”.

“Ky rekomandim i nënshtrohet një vetoje dhe aktualisht, nuk ka asnjë mundësi që anëtarët e përhershëm perëndimorë të Këshillit të Sigurimit – si SHBA, Britania e Madhe dhe Franca – të përmbahen nga vetoja e një lëvizjeje të tillë dëbimi”.

Bombardimet pa dallim të Izraelit në Gaza kanë rezultuar në mbi 41,000 vdekje në 11 muajt e fundit, dhe më shumë se 95,500 njerëz u plagosën, duke tërhequr dënime të përhapura dhe duke intensifikuar thirrjet për përgjegjësi.

Karta e OKB-së ofron një rrugë të mundshme për dëbim sipas nenit 6, i cili lejon Asamblenë e Përgjithshme të dëbojë një shtet anëtar që shkel në mënyrë të vazhdueshme parimet e Kartës.

Teorikisht mund të përdoret neni 6, duke pasur parasysh se Izraeli ka shkelur në mënyrë të vazhdueshme jo vetëm parimet e përgjithshme të parashikuara në Kartën e OKB-së, por edhe shumë rezoluta detyruese të Asamblesë së Përgjithshme dhe të Këshillit të Sigurimit.

“Izraeli ka vepruar në një mënyrë kaq sfiduese në lidhje me krimet më të këqija ndërkombëtare, gjenocidin, që ka vazhduar dhe shihet si gjenocid nga shumica e popujve në mbarë botën”, thotë Falk, i cili aktualisht është profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Princeton.

Dhe kjo do të bllokonte hyrjen e Izraelit në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së dhe do t’i kushtonte vendit ulsen, votën dhe fjalën e tij.

“Kjo është e vetmja mënyrë praktike për të disiplinuar Izraelin në dritën e sjelljes së tij gjenocidale dhe kundërshtimit të OKB-së”, shton Falk.

OKB-ja duhet të ndërmarrë hapin për heqjen e ulses të Izraelit dhe dhënien e anëtarësimit të plotë për Palestinën sepse “ajo do të kishte qenë selia e Palestinës nëse britanikët dhe amerikanët nuk do ta kishin gdhendur atë në radhë të parë”, sipas Ashish Prashar, një strateg politik dhe ish-këshilltar i të dërguarit për paqen në Lindjen e Mesme.

Duke folur për TRT World, Prashar sugjeron se vendimi i fundit për t’i dhënë Palestinës një vend në OKB ofron një mundësi domethënëse për organizatën që të marrë një rol aktiv në dekolonizim, duke theksuar se OKB-ja u krijua fillimisht për të funksionuar në një botë gjoja postkoloniale.

“Por kolonia e fundit, do të argumentoja, është Izraeli, okupimi izraelit”, thotë Prashar.

“Izraeli ka treguar përbuzje për OKB-në që nga themelimi i saj, duke shkelur mbi 70 rezoluta dhe duke injoruar thirrjet për armëpushim. Edhe para 7 tetorit, ai kurrë nuk ka punuar me OKB-në dhe, me mbështetjen e SHBA-së, nuk është mbajtur kurrë përgjegjës për shpërfilljen e vendimeve të saj”, thotë Prashar.

Izraeli tani është përgjegjës për vdekjen e qindra punonjësve të OKB-së, rrëmbimin, burgosjen dhe torturimin e të tjerëve të panumërt, si dhe sulmet ndaj komplekseve të shumta të OKB-së, shkatërrimin e shkollave dhe klinikave të OKB-së dhe grabitjen e aseteve të OKB-së.

“Dhe ende, Izraeli ka një vend në OKB. Në cilën botë tjetër do të tolerohej nga ndonjë shtet tjetër? Fjalë për fjalë, nga asnjë vend tjetër”, shton Prashar.

Falk sugjeron gjithashtu se veprimet e Izraelit po ftojnë efektivisht një përgjigje shtrënguese, megjithëse ai pranon se çdo përgjigje e tillë do të ishte shumë e diskutueshme.

“Ambasadori i saj (Izraelit) e grisi Kartën e OKB-së nga foltorja e folësit në maj, para delegatëve. Ky akt i mosbindjes supreme në mënyrë efektive sinjalizon se Izraeli po i thotë OKB-së ‘shkoni në ferr’ dhe demonstron një shpërfillje të Kartës dhe kornizës që ajo përfaqëson.”

“Megjithatë, Izraeli ka përfituar prej kohësh nga ajo që disa e përshkruajnë si një “kupolë e hekurt” diplomatike e ofruar nga vendet perëndimore, e cila e ka mbrojtur atë nga kritikat formale ose veprimet shtrënguese në OKB”, thekson Falk.

Rasti i Izraelit sipas ligjit ndërkombëtar

Izraeli tani po përballet me çështjen e gjenocidit në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë.

Javën e kaluar, prokurori i ICC-së, Karim Khan, i kërkoi Dhomës së Procedurës Paraprake të gjykatës të lëshojë urdhërarrest “me urgjencë të madhe” për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ministrin e mbrojtjes Yoav Gallant.

Më herët në maj, Khan kishte njoftuar tashmë se gjykata i kërkoi këto urdhër me akuza për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.

“Bazuar në provat e mbledhura dhe të shqyrtuara nga zyra ime, kam bazë të arsyeshme për të besuar se Benjamin Netanyahu, Kryeministri i Izraelit dhe Yoav Gallant, Ministri i Mbrojtjes i Izraelit, mbajnë përgjegjësi penale për krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit të kryera në territorin e shtetit të Palestinës nga të paktën 8 tetori 2023”.

Akuzat përfshijnë urinë e civilëve si një metodë lufte, duke shkaktuar vuajtje ose lëndime të rënda, vrasje me dashje, vrasje, persekutim dhe akte të tjera çnjerëzore.

“Çfarë do të duhej në këtë pikë që OKB-ja të mbronte veten, stafin e saj, parimet e saj thelbësore, dhe jo vetëm ta pezullonte Izraelin nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, por ta heqë Izraelin nga vendi tërësisht sepse nuk ka të drejtë të jetë atje? ” pyet Prashar.

“OKB-ja duhet të veprojë, por unë besoj se është në mëdyshje për shkak të shqetësimeve mbi financimin e SHBA. SHBA-ja ka shumë pak kredibilitet siç është, dhe kërcënimi për të shkurtuar fondet për përpjekjet e OKB-së për të ndaluar gjenocidin do të rezultonte në humbjen e çdo kredibiliteti të mbetur, nëse i ka mbetur.

Pra, çfarë mund të bëhet?

Çështja e anëtarësimit në OKB, për fat të keq, nuk është vetëm një çështje ligjore, por një çështje thellësisht politike.

Në terma praktike, aleancat e Tel Avivit nënkuptojnë se edhe nëse pjesë të rëndësishme të komunitetit ndërkombëtar do të vënë në pikëpyetje angazhimin e Izraelit ndaj parimeve të OKB-së, pasojat aktuale si humbja e anëtarësimit nuk kanë gjasa pa një ndryshim më të gjerë gjeopolitik.

Dhe historikisht, OKB-ja nuk i ka dëbuar shtetet anëtare bazuar vetëm në të dhënat ose konfliktet e tyre për të drejtat e njeriut, megjithëse ka vendosur sanksione dhe rezoluta.

Gjatë epokës së aparteidit të Afrikës së Jugut, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së krijoi një qendër për të luftuar aparteidin dhe filloi bojkotet ndërkombëtare në sektorë të ndryshëm.

Më 2 dhjetor 1968, Asambleja e Përgjithshme u kërkoi të gjitha shteteve dhe organizatave “të pezullojnë shkëmbimet kulturore, arsimore, sportive dhe të tjera me regjimin racist dhe me organizatat ose institucionet në Afrikën e Jugut që praktikojnë aparteidin”.

“Unë nuk do të prisja të ndodhte ndonjë gjë që do të përfshinte përjashtimin, megjithëse mund të bëhet një lëvizje që do të vihet në veto,” thotë Falk.

“Por rezolutat e tjera, si ato kundër aparteidit në Afrikën e Jugut, mund të rekomandojnë bojkotime në arenat kulturore, ekonomike, politike dhe sportive, të cilat ishin mjaft efektive në kthimin e Afrikës së Jugut në një shtet të paligjshëm, të jashtëligjshëm.” shpjegon më tej ai.

Kjo mund të mbështetet më tej duke vendosur sanksione të drejtpërdrejta, duke përfshirë masa ekonomike dhe politike si ndalimi ose kufizimi i tregtisë, kufizimi i investimeve, kontrolli i përfaqësimit diplomatik dhe ndikimi i aspekteve të tjera të angazhimit të OKB-së.

“Kështu që ka shumë opsione politike përveç përjashtimit që mund të sillnin presion mbi Izraelin dhe nuk do të pengoheshin lehtësisht nga fuqia perëndimore.”

Prashar sugjeron gjithashtu se ka një moment ndryshimi të fuqisë dhe ekuilibrit në botë dhe nëse OKB-ja angazhohet plotësisht për mbrojtjen e popullit palestinez, vende të tjera – rreth 190 prej tyre – mund të ndërhyjnë për të financuar OKB-në dhe për të kompensuar çdo humbje nga financimi i SHBA-së.

“SHBA nuk mund të përballojë ta kthejë të gjithë botën në armik të saj. Aktualisht është në një pozicion ku nuk sheh asnjë aktor atje që do t’i sfidojë ata. Por nëse e gjithë bota i sfidoi ata, ajo nuk do të tërhiqet”. /TRT World/