Lufta ligjore e Indisë në Kashmir pasqyron manualin kolonial të vendbanimeve të Izraelit

Nga Nasir Qadri, TRT World

Kur lumenjtë u skuqën nga gjaku në Jammu në vitin 1947, një valë dhune e ndryshoi përbërjen demografike të rajonit, duke masakruar mbi 500,000 myslimanë dhe duke zhvendosur shumë të tjerë. Rreth të njëjtës kohë, ullishtet e lashta në Palestinë nisën të rrëfenin historitë e tyre të ndarjes me Nakbën e vitit 1948.

Dy gjeografi — Kashmiri dhe Palestina — u bënë vende mërgimi të përhershëm dhe qëndrese, të lidhura nga një fasadë e përbashkët e sterilizuar: zhvendosje, mohime, inxhinieri demografike dhe fshirje ligjore.

Më 7 maj 2025, India kreu sulme me raketa në tre rajone të Pakistanit, përfshirë edhe Kashmirin e administruar nga Pakistani, duke shkaktuar viktima civile. Sulmi, që erdhi pas pretendimeve të pabazuara që e lidhin Pakistanin me vrasjet e turistëve në Pahalgam, nxjerr në pah se si moszgjidhja e çështjes së Kashmirit vazhdon ta tërheqë rajonin drejt një lufte të re të përgjithshme — me të dy shtetet që kanë zhvilluar tashmë tri luftëra të mëdha për këtë territor.

‘Dhuna e vendbanimeve’

Më shumë se shtatëdhjetë vjet më vonë, makineria koloniale e vendbanimeve ecën përpara — këtë herë me gjuhën e mjegullt të ligjit. Që nga shfuqizimi i nenit 370 nga India më 5 gusht 2019, duke i hequr Kashmirit autonominë e kufizuar, ajo ka vendosur fshehurazi një arkitekturë ligjore që nuk është ndërtuar për të mbrojtur të drejtat, por për t’i zhdukur ato.

Në prill 2025, në përgjigje të një kërkese të paraqitur nga opozita, Departamenti i të Ardhurave në Jammu dhe Kashmir zbuloi se mbi 84,000 certifikata të vendbanimit (domicile) ishin lëshuar për joshqiptarë brenda vetëm dy vitesh, pa ndonjë pretendim paraprak për rezidencë. Me rëndësi, u tha se termi “shtetas të shtetit” i referohet tani banorëve të përhershëm të J&K, pasi përkufizimi i mëparshëm në Kushtetutën e J&K nuk vlen më.

Sipas Kushtetutës së Kashmirit, një qytetar indian ishte banor i përhershëm i ish-shtetit në dy raste: nëse më 14 maj 1954 ishte shtetas i klasës I ose II të shtetit, kishte fituar ligjërisht pronë të paluajtshme dhe kishte banuar atje për të paktën 10 vjet para kësaj date; ose kishte emigruar në zona që më vonë u bënë pjesë e Pakistanit, por ishte kthyer me leje për rivendosje të përhershme të dhënë nga ndonjë ligj i miratuar nga legjislatura e shtetit.

Shtetasit e klasës I përfshinin ata që kishin lindur në rajon dhe banonin aty përpara fillimit të monarkisë Dogra nën Maharajën Gulab Singh në 1846, si dhe ata që banonin në mënyrë të përhershme para vitit Samvat 1942 (e barabartë me 1885 pas Krishtit).

Klasa II përfshinte ata që kishin emigruar në J&K nga jashtë, por ishin vendosur dhe kishin fituar pronë para Samvat 1968 (ose 1911 pas Krishtit), gjatë mbretërimit të Maharajës Pratap Singh.

Kjo nuk është thjesht reformë administrative. Kjo është luftë ligjore: përdorimi strategjik i ligjit të brendshëm për të institucionalizuar sundimin kolonial, për të rikonfiguruar demografinë dhe për të fshirë sovranitetin autokton.

Ky model përsërit teknikat ligjore të përdorura prej kohësh nga Izraeli në Palestinën e pushtuar: legalizimi i konfiskimit të tokës, zgjerimi i të drejtave të vendbanuesve, dhe shkatërrimi i mbrojtjeve lokale nën maskën e qeverisjes. Ai i transformon çështjet politike të pushtimit dhe sovranitetit në procese burokratike të dokumentimit dhe zhvendosjes.

Nga “shtetas të shtetit” në “banorë”

Rregullorja për Dhënien e Certifikatës së Domicilit në J&K (2020) — e miratuar gjatë bllokadës së COVID-19 në Indi — e ripërkufizoi të drejtën për të përfituar certifikatën për ata që kishin studiuar, jetuar apo shërbyer në rajon. Nën pretekstin e një emergjence shëndetësore, kjo zgjerim e qetë i hapi rrugën përfitimit nga joresidentët. Një zyrtar i Shërbimit Administrativ Indian nga shteti Bihar u bë një nga të parët që e mori këtë certifikatë — një akt simbolik dhe strategjik njëkohësisht.

Ky manovrim ligjor pasqyron politikat e Izraelit në Jerusalemin Lindor të pushtuar, ku Izraeli miratoi Ligjin për Kombësinë dhe shfuqizoi Urdhrin e Shtetësisë së Palestinës të vitit 1925. Heqja e qëndrimit, sistemi diskriminues i lejeve dhe manipulimi me ligjet e shtetësisë kanë forcuar avantazhin e kolonëve.

Këto taktika, të dënuara në mënyrë të përsëritur nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë dhe në shkelje të Konventës së Katërt të Gjenevës, nuk janë përjashtime — janë modele ligjore në manualin kolonial të vendbanimeve.

Jo rastësisht, përputhja ideologjike dhe taktike mes Indisë dhe Izraelit forcohet nga marrëdhënia personale e ngrohtë mes kryeministrit Narendra Modi dhe kryeministrit Benjamin Netanyahu — dy liderë që ndajnë jo vetëm një miqësi, por një angazhim ndaj një modeli supremacist politik, mbikëqyrje digjitale dhe kontroll të militarizuar mbi popullsitë autoktone.

Ashtu si Izraeli, India ka përqafuar një përçmim të hapur ndaj normave dhe vëzhgimit ndërkombëtar. Izraeli e fsheh zgjerimin kolonial pas mburojës së vetos së SHBA-ve; India, ndërkohë, e përdor peshën e saj në rritje ekonomike dhe aleancat gjeopolitike për të heshtur kritikën globale. Të dy shtetet përdorin konceptin e sovranitetit jo si përgjegjësi, por si imunitet — duke mbrojtur shkelje sistematike të të drejtës humanitare ndërkombëtare dhe rezolutave të OKB-së nën pretekstin e nacionalizmit.

Duke e rishkruar sovranitetin si izolim nga llogaridhënia, ata e hedhin poshtë thelbin e të drejtës ndërkombëtare: që të drejtat e popujve autoktonë dhe të pushtuar nuk janë të nënshtruara ndaj ambicieve të forcave pushtuese.

Militarizimi i jetës së përditshme

Por ligjet nuk mjaftojnë për të nënshtruar një popull — duhet të zbatohen përmes frikës. Pas shfuqizimit të nenit 370, Kashmiri u nënshtrua ndaj ndërprerjes më të gjatë të komunikimeve ndonjëherë të vendosur në një “demokraci”. Bllokime interneti, ndalime mediatike dhe kufizime të lëvizjes paralizuan jetën publike.

Çmimi i rezistencës u kriminalizua përmes kundërinsurgjencës së militarizuar. Kundërshtarët u burgosën nën ligje shtypëse si Akti për Parandalimin e Veprimtarive të Paligjshme (UAPA), shpesh pa gjyq. Avokatë, gazetarë, liderë politikë — madje edhe familje në zi — u përgjuan, u arrestuan ose u heshtën.

Në Kashmir, prona të civilëve u konfiskuan, toka u grabit, dhe shtëpitë e të akuzuarve për kundërshtim u rrënuan pa ndëshkim. U ndaluan funeralet, shprehja në rrjete sociale u kriminalizua, dhe punonjës publikë u pushuan — shpesh pa asnjë akuzë.

Kjo nuk ishte qeverisje, por kundërinsurgjencë e maskuar si administrim — një formë dënimi kolektiv e normalizuar përmes ligjit.

Kolonializëm i vendbanimeve nën maskë

Ajo që po ndodh në Kashmir nuk është një reformë e brendshme apo ndryshim sigurie — por transformimi i një mosmarrëveshjeje të njohur nga OKB-ja në një zgjidhje demografike. Ky është kolonializëm i vendbanimeve i maskuar me retorikën e integrimit kombëtar dhe zhvillimit ligjor.

Sipas të drejtës ndërkombëtare, paligjshmëria është e qartë. Konventa e Katërt e Gjenevës ndalon një fuqi pushtuese të transferojë popullsinë e saj civile në territorin e pushtuar. Rezolutat e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, përfshirë Rezolutën 47, e njohin statusin e diskutueshëm të Kashmirit dhe bëjnë thirrje për një plebishit për vetëvendosje.

Veprimet e Indisë jo vetëm që i shkelin këto detyrime, por nxjerrin në pah paaftësinë strukturore të së drejtës ndërkombëtare për të frenuar regjime që manipulojnë vetë legalitetin për të forcuar sundimin.

Luftë ligjore apo drejtësi?

Këtu, ligji nuk është neutral. Ai përdoret për të mjegulluar vijën ndarëse midis kolonit dhe vendasit dhe për të zhdukur vetë kategorinë “shtetas i shtetit të Kashmirit.” Aty ku ligji dikur regjistronte praninë, tani regjistron fshirjen. Kjo është jurisprudenca e zhdukjes, ku legaliteti nuk vret trupa, por shkatërron identitetin politik.

Këto nuk janë thjesht shkelje ligjore; janë sulme epistemike mbi kujtesën, përkatësinë dhe vetë identitetin autokton. Në Indi, kjo transformim festohet si përparim burokratik. Por për kashmirianët, kjo shënon një metamorfozë koloniale, e cila pasqyron pushtimin izraelit jo vetëm në taktika, por edhe në logjikën ligjore.

Pyetja nuk është nëse këto veprime janë ligjore, por nëse ligji, i kapur dhe i përkulur, mund ende të shërbejë drejtësisë. A mund ta frenojë e drejta ndërkombëtare një shtet që është mjeshtër në fjalorin e saj dhe që e përdor atë për të ndjekur ambiciet e veta? Apo ligjshmëria është thjesht një vegël për dominim?

Siç paralajmëroi dijetari antikolonial Frantz Fanon, koloni di të shkruajë ligje. Të zhveshurit nga e drejta, u mbetet të shkruajnë historinë në mërgim. Në Kashmir — ashtu si në Palestinë dhe në teatro të tjera të dhunës ligjore — bota duhet të përballet me mënyrën se si kolonizatorët përdorin ligjshmërinë për të zhvendosur, shpronësuar dhe zhdukur popujt autoktonë, një certifikatë vendbanimi njëherësh.