Trump kërkoi bashkimin me SHBA, kryeministri i Groenlandës bën thirrje për pavarësi nga Danimarka
Kryeministri i Groenlandës Mute Egede ka bërë thirrje që ishulli i Atlantikut të Veriut të ndjekë pavarësinë nga ish-sundimtari kolonial, Danimarka, në një fjalim për Vitin e Ri.
Ishulli më i madh në botë – i cili është shtëpia e rreth 57,000 njerëzve – ishte një koloni daneze derisa u bë një territor vetëqeverisës i Danimarkës në vitin 1979. Që nga viti 2009, Groenlanda ka të drejtën për të shpallur pavarësinë përmes një referendumi.
“Historia dhe kushtet aktuale kanë treguar se bashkëpunimi ynë me Mbretërinë e Danimarkës nuk ka arritur të krijojë barazi të plotë,” tha Egede, i cili është anëtar i partisë pro-pavarësisë Komuniteti i Popullit (IA).
“Tani është koha që vendi ynë të ndërmarrë hapin tjetër”, shtoi ai. “Ashtu si vendet e tjera në botë, ne duhet të punojmë për të hequr pengesat ndaj bashkëpunimit – të cilat mund t’i përshkruajmë si prangat e kolonializmit – dhe të ecim përpara.”
Fjalimi i Egede këtë javë erdhi pasi presidenti i sapozgjedhur i SHBA-së, Donald Trump muajin e kaluar përsëriti dëshirën e tij për të blerë Groenlandën nga Danimarka, pasi e kishte shprehur për herë të parë dëshirën në vitin 2019 gjatë mandatit të tij të parë në detyrë. Duke iu përgjigjur komenteve të fundit të Trump, Egede javën e kaluar tha se Groenlanda “nuk është në shitje dhe nuk do të jetë kurrë në shitje”.
Një lëvizje për pavarësi po merr vrull pjesërisht për shkak të zbulimeve të shumta të sjelljes së keqe nga autoritetet daneze shekullin e kaluar, duke përfshirë një fushatë kontracepsioni të detyruar në vitet 1960 dhe 1970.
Egede sugjeroi se një referendum pavarësie mund të përkojë me zgjedhjet parlamentare në prill.
“Tashmë ka filluar puna për krijimin e kornizës për Groenlandën si një shtet i pavarur,” tha ai. “Duhet të ndërmerren hapa të mëdhenj… Periudha e re zgjedhore e ardhshme duhet së bashku me qytetarët të krijojë këto hapa të rinj”.
Groenlanda – kryeqyteti i së cilës është më afër Nju Jorkut se Kopenhageni – është e pasur me burime minerale, nafte dhe gazi natyror, por ajo mbështetet në subvencionet vjetore nga Danimarka me vlerë rreth 500 milionë euro në vit.
Vendi i një baze të madhe ajrore të Forcave Ajrore të SHBA-së, Grenlanda është strategjikisht jetike për ushtrinë amerikane. Pas komenteve të fundit të Trump për blerjen e ishullit muajin e kaluar, Danimarka njoftoi se do të rriste shpenzimet e mbrojtjes atje me të paktën 1.3 miliardë euro – megjithëse ministri danez i Mbrojtjes Troels Lund Poulsen tha se koha ishte thjesht një “ironi e fatit”.
