Tarifat e Trump: Cilat vende do të kundërpërgjigjen – dhe cilat ndoshta jo!

Presidenti i SHBA, Donald Trump, ka zbuluar planin e tij të shumëpritur për tarifa “reciproke”, duke tronditur tregjet financiare mes frikës në rritje për një luftë tregtare globale.

Të mërkurën, Trump njoftoi një tarifë “minimale bazë” prej 10 për qind për pothuajse të gjitha importet në Shtetet e Bashkuara. Detyrimet më të larta për vende të caktuara do të zbatohen pak më vonë.

Ai pretendoi se taksat e reja të importit janë krijuar për të ulur deficitin tregtar dhe për të rikthyer prodhimin e huaj në SHBA. Ai gjithashtu tha se këto masa do të hapnin rrugën për ulje të ardhshme të taksave.

Ndërsa Trump sulmoi sistemin tregtar global, duke thënë se ai e ka “shfrytëzuar” SHBA-në, tarifat e tij shkaktuan reagime të menjëhershme, me disa nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të Amerikës që premtuan kundërmasa.

Çfarë u njoftua?

Duke iu referuar Aktit të Fuqive Ekonomike Ndërkombëtare të 1977-ës, Trump shpalli një tarifë prej 10 për qind për të gjitha vendet, e planifikuar për të hyrë në fuqi më 5 prill.

Më pas, ai njoftoi tarifa “individuale” për vendet me suficite të mëdha tregtare me SHBA-në ose që vendosin tarifa më të larta për importet amerikane. Këto tarifa do të hynin në fuqi katër ditë më vonë, më 9 prill.

Trump shpjegoi se ekipi i tij llogariti tarifat “individuale” duke marrë gjysmën e asaj që ai pretendoi se këto vende tarifojnë eksportet amerikane.

Kështu, Bashkimi Evropian do të përballet me tarifa 20 për qind, ndërsa Mbretëria e Bashkuar do të ketë një tarifë prej 10 për qind.

Kina, ndërkohë, është vendosur të përballet me tarifa prej 34 për qind – përveç tarifave 20 për qind që Trump kishte vendosur tashmë për importet kineze që nga ardhja në detyrë më 20 janar. Vietnami do të tarifojë 46 për qind, dhe Tajlanda 36 për qind.

Meksika dhe Kanadaja, dy partnerët më të mëdhenj tregtarë të SHBA-së dhe fqinjët e saj të menjëhershëm, nuk ishin në listë, por ato tashmë përballen me tarifa 25 për qind për të gjitha eksportet në SHBA që nuk mbulohen nga marrëveshja tregtare SHBA-Meksikë-Kanada (USMCA).

Tarifat reciproke nuk do të aplikohen për disa mallra si bakri, gjysmëpërçuesit, energjia dhe “minerale të caktuara që nuk janë të disponueshme në Shtetet e Bashkuara”, sipas një flete informuese të Shtëpisë së Bardhë.

Tarifat reciproke mund të ndryshojnë gjithashtu. Sipas dokumentit të Shtëpisë së Bardhë, tarifat mund të negociohen me partnerët tregtarë që “marrin hapa të rëndësishëm për të korrigjuar marrëveshjet tregtare jo-reciproke”.

Çfarë tha Trump?

“Për dekada, vendi ynë është plaçkitur, grabitur, përdhunuar dhe plaçkitur nga kombe afër dhe larg, qofshin miq apo armiq,” u tha Trump punëtorëve të industrisë prodhuese, anëtarëve të kabinetit dhe gazetarëve.

“Liderët e huaj na kanë vjedhur punët. Mashtruesit e huaj kanë shkatërruar fabrikat tona. Dhe grabitqarët e huaj kanë shkatërruar ëndrrën tonë dikur të bukur amerikane.”

Por ai shpalli se e mërkura do të shënonte një pikë kthese në historinë e SHBA-së, duke e quajtur atë fundin e “sulmeve të egra” që, sipas tij, vendi kishte duruar.

“2 prilli 2025 do të mbahet mend përgjithmonë si dita kur industria amerikane u rilind, dita kur fati i Amerikës u rimor,” tha Trump.

“Ne do t’i tarifojmë ata afërsisht me gjysmën e asaj që ata – dhe kanë – na tarifuar neve,” tha Trump.

“Mund ta kisha bërë atë, supozoj, por do të ishte e vështirë për shumë vende. Nuk donim ta bënim këtë,” shtoi ai.

Si kanë reaguar vendet e prekura?

Brenda minutave nga njoftimi i Trump, liderët botërorë filluan të denoncojnë tarifat si të dëmshme.

Ministria e Tregtisë e Kinës premtoi “kundërmasa për të mbrojtur të drejtat dhe interesat e saj” kundër “ngacmimit” të SHBA-së, thuhej në një deklaratë. Tarifet e SHBA-së ndaj Kinës tani efektivisht arrijnë në 54 për qind.

Ndërkohë, Tajvani i quajti tarifat “shumë të padrejta”. Zëdhënësja e kabinetit, Michelle Lee, tha se Tajvani “shprehu keqardhje të thellë” për tarifën prej 32 për qind ndaj eksporteve të tij.

Kryeministri australian Anthony Albanese tha se tarifat ishin “jo një akt miqësor” dhe “krejtësisht të pajustifikuara”.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, duke reaguar ndaj një tarife të re 20 për qind ndaj BE-së, e quajti këtë masë një “goditje të madhe për ekonominë botërore”.

Cilat vende do të kundërpërgjigjen me masa të tyre?

Meqë tarifat reciproke nuk hyjnë në fuqi deri më 9 prill, vendet kanë gjashtë ditë për të negociuar me administratën Trump. Por disa mund të reagojnë me tarifa hakmarrëse.

Kanadaja është një nga disa partnerë tregtarë të SHBA-së që ka premtuar të përgjigjet me masa të ngjashme.

Ndërkohë, Bashkimi Evropian është “gati për një luftë tregtare” me SHBA-në dhe mund të “sulmojë shërbimet online”, tha zëdhënësja e qeverisë franceze, Sophie Primas.

Ajo tha se BE-ja po përgatit një kundërpërgjigje dyfazore, me një “reagim fillestar” që do të hyjë në fuqi rreth mesit të prillit, që do të prekë aluminin dhe çelikun.

Më pas, BE-ja do të synojë “të gjitha produktet dhe shërbimet”, me masa që ndoshta do të jenë gati në fund të prillit.

Cilat vende ka të ngjarë të zgjedhin diplomacinë?

Meksika ka shmangur një përgjigje të menjëhershme. Presidentja Claudia Sheinbaum tha të mërkurën se nuk do të ndjekë tarifa “hakmarrëse”.

Kryeministri britanik Keir Starmer ka përjashtuar gjithashtu një kundërpërgjigje të menjëhershme, duke premtuar të enjten se do të mbajë një “qëndrim të ftohtë” në ditët në vijim.

Si kanë reaguar tregjet?

Nga SHBA në Azi, tregjet ranë teksa investitorët përgatiteshin për një zhvendosje të mprehtë drejt proteksionizmit nga ekonomia më e madhe e botës.

Indeksi Dow Jones humbi 2.6 për qind të mërkurën, ndërsa DAX i Gjermanisë ra me 1.7 për qind të enjten. Në Azi, Nikkei 225 i Tokios ra përkohësisht me 4 për qind.