Stamboll, Kompleksi Sulejmanije e ruan shkëlqimin edhe pas 468 vitesh

E konsideruar si kulmi i arkitekturës osmane, Xhamia dhe Kompleksi Sulejmanije (Süleymaniye) ka ruajtur shkëlqimin që nga hapja në vitin 1557, jo vetëm si një vend adhurimi, por edhe si një qendër e shkencës, artit dhe qytetërimit që formësoi shpirtin e Stambollit.

Pavarësisht tërmeteve dhe zjarreve, Sulejmanije ka ruajtur kryesisht autenticitetin e saj, duke mbrojtur me kujdes si detajet arkitekturore, ashtu edhe akustikën përmes punimeve të gjera restauruese që filluan gjatë epokës republikane.

E restauruar në lavdinë e saj të mëparshme përmes punimeve restauruese të kryera për herë të fundit në vitet 2010, xhamia dhe kompleksi tani janë në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s.

Historiani dhe autori Ibrahim Akkurt foli për Anadolu rreth rëndësisë që Sulejmanije ka zënë në horizontin e qytetit për shekuj me radhë dhe transformimeve të saj historike dhe kulturore.

Akkurt, duke thënë se Xhamia dhe Kompleksi Sulejmanije u ndërtuan nga Arkitekt Sinani midis viteve 1550 dhe 1557 me urdhër të Sulejmanit të Madhërishëm, deklaroi: “Sulejmanije nuk është një xhami e zakonshme apo një kompleks i zakonshëm. Është një strukturë që pasqyron si 200-250 vjet përvojë të Perandorisë Osmane, ashtu edhe njohuritë e akumuluara të jetës së Sulejmanit të Madhërishëm dhe Arkitekt Sinanit, gjatë periudhave më të mira të jetës së tyre gjatë periudhës më të lavdishme të Perandorisë Osmane”.

– “Një vepër që është vazhdim i Aja Sofisë”

Akkurt theksoi se struktura, e përqendruar në një xhami, është e rrethuar nga struktura të rëndësishme si katër medrese, një hamam, një spital dhe një imaret, të gjitha qendrore për jetën shoqërore.

“750 njerëz punojnë këtu çdo ditë. Vakte falas u ofrohen 2.500 njerëzve. Të pasurit dhe të varfrit përfitojnë njësoj nga kjo. Prandaj, është një kompleks sistemesh që i bashkon të gjithë në të njëjtën tryezë, duke mbledhur të gjitha segmentet e shoqërisë në tërësi në Kompleksin Sulejmanije, qendrën shoqërore të jetës. Kjo bazohet në filantropinë e Sulejmanit të Madhërishëm, si dhe në faktin se Arkitekt Sinani udhëtoi në Iran dhe Egjipt gjatë mbretërimit të Javuz Sulltan Selimit dhe në Vjenë gjatë mbretërimit të Sulejmanit të Madhërishëm, duke analizuar arkitekturën perëndimore dhe duke krijuar një vepër që sintetizon të gjitha këto. Kur shikojmë vendndodhjen e Kompleksit Sulejmanije, kjo kodër është paralele me Aja Sofinë, ajo shërben si vazhdim i Aja Sofisë. Arkitekt Sinani po dërgon mesazhin se njohuritë që kemi fituar atje janë përdorur këtu, duke e zhvilluar më tej atë”.

Akkurt deklaroi se gjatë ndërtimit të xhamisë në vitin 1553, ambasadorëve venecianë iu bë një turne i vendit, i udhëhequr nga Rustem Pasha. Ai shpjegoi se Kompleksi i Sulejmanit, midis monumenteve të porositura nga Sulejmani i Madhërishëm, ishte më i famshmi për emrin e tij.

Duke cituar Udhëtimin e Evliya Çelebiut, duke e përshkruar atë si “kopshti i Xhamisë së Sulejmanit ishte një zonë publike pikniku”, Akkurt tha: “Kur u ndërtua Kompleksi Sulejmanije, ai ishte i rrethuar nga lagje. Jo vetëm njerëzit e këtyre lagjeve përreth, por edhe vizitorët që dëgjuan se kompleksi ishte tempulli më i madh i Islamit dhe ishin kuriozë për të. Ai mbetet i njëjtë edhe sot. Ishte në qendër të jetës shoqërore të Stambollit në të kaluarën”.

Ai theksoi se Sulejmani i Madhërishëm e porositi këtë vepër, duke dëshiruar të linte një trashëgimi që do të linte një ndikim të qëndrueshëm në Stamboll dhe në shekuj.

“Kur shohim struktura bashkëkohore si kjo, Katedralja Notre-Dame në Francë u ndërtua për 180 vjet, Bazilika e Shën Pjetrit në Romë për 130 vjet dhe Kisha e Anglisë për 100 vjet. Megjithatë, secila prej këtyre është një ndërtesë e vetme. Kompleksi Suleymanije u ndërtua vetëm në shtatë vjet falë përpjekjeve të jashtëzakonshme të Arkitekt Sinanit dhe stafit arkitektonik të kohës. Thuhet se Arkitekt Sinani krijoi gati 400 vepra. Midis këtyre veprave, Sulejmanije është një nga strukturat më të çmuara të tij dhe shtëpia e tij është pikërisht pranë saj”, tha ai.

“Përveç kësaj, ka edhe pemë bliri, të cilat lëshojnë një aromë të mrekullueshme. Edhe pse ky vend dikur ishte qendra e jetës shoqërore të Stambollit, sot vizitohet vetëm nga vizitorët. Xhamia ka një tarracë të bukur vëzhgimi në anën e Bririt të Artë. Njerëzit patjetër duan të vijnë atje dhe të vëzhgojnë Stambollin. Megjithatë, për të kuptuar vërtet frymën e kësaj pune, duhet të studiohen epokat e Arkitekt Sinanit dhe Sulejmanit të Madhërishëm dhe të shikohen dokumentarë rreth tyre”, shprehet Akkurt.

Ai shpjegoi se një universitet po përpiqet të rigjallërojë Kompleksin Sulejmanije, duke theksuar se ai ka potencialin të përdoret më aktivisht.

Duke theksuar rëndësinë e krijimit të një muzeu kushtuar Arkitekt Sinanit, Akkurt tha: “Një xhami është vend për bashkim, një qendër e jetës shoqërore. Prandaj, Kompleksi Sulejmanije dhe komplekse të tjera mund të ripërdoren dhe të mbrohen. Këto vepra na përkasin neve, por nuk do të na përkasin nëse nuk mbrohen. Poezia e Jahja Kemalit ‘Mëngjesi i Bajramit në Sulejmanije’ mund të vendoset në kopshtin e Sulejmanijes, duke përcjellë emocionin që ai synonte t’u përcillte vizitorëve”.