Rusi-NATO? Raporti i forcave bërthamore, cila palë zotëron më shumë koka nukleare

“Sa më e tensionuar të jetë situata në botë, aq më të rëndësishme bëhen armët bërthamore”, thuhet në raportin e Institutit të Sudimeve për Paqe në Stockholm.

Raporti i SIPRI për vitin 2024 sheh me shqetësim rritjen e numrit të armëve bërthamore të gatshme për përdorim. Në total raportohet se janë vendosur në gatishmëri 2100 armë bërthamore.

Në total numri i kokave bërthamore ka rënë me 391 armë bërthamore më pak, por ka një rritje të kokave operacionale, të vendosura në raketa balistike dhe avionë luftarakë.

SHBA dhe Rusia zotërojnë shumicën dërmuese të tyre, por e reja në këtë raport është që edhe Kina po mban koka bërthamore në gatishmëri të lartë operacionale në kohë paqeje.

Kryeredaktori i Departamentit Digjital në Euronews Albania, Franc Mërkuri, i cili bëri një pasqyrim të raportit të SIPRI për vitin 2024, tha se vlen të theksohet Kina është vendi me rritjen më të shpejtë të sasisë së këtyre armëve.

RAPORTI I FORCAVE NATO-RUSI:

Në total në vitin 2024 Rusia zotëron 21 koka nukleare më shumë se NATO, ndërkohë që NATO ka 460 koka bërthamore operacionale, të cilat nënkuptojnë koka nukleare të vendosura në raketa balistike apo avionë.

RAPORTI I SIPRI PËR 9 FUQITË NUKLEARE:

Nëntë shtetet e armatosura bërthamore – Shtetet e Bashkuara, Rusia, Mbretëria e Bashkuar, Franca, Kina, India, Pakistani, Republika Popullore Demokratike e Koresë (Koreja e Veriut) dhe Izraeli – vazhduan të modernizojnë arsenalet e tyre bërthamore gjatë vitit 2023, theksohet në raport.

Nga totali i inventarit global të rreth 12 121 kokave të luftës në janar 2024, rreth 9585 ishin në stoqe ushtarake për përdorim të mundshëm.

Rreth 3904 nga ato koka luftarake u vendosën me raketa dhe avionë – 60 më shumë se në janar 2023 – dhe pjesa tjetër ishte në ruajtje qendrore.

Rreth 2100 prej kokave të dislokuara mbaheshin në gjendje gatishmërie të lartë operacionale për raketat balistike. Pothuajse të gjitha këto koka luftarake i përkisnin Rusisë ose SHBA-së, por për herë të parë Kina besohet të ketë disa koka luftarake në gatishmëri të lartë operacionale.

India, Pakistani dhe Koreja e Veriut po ndjekin të gjitha aftësinë për të vendosur koka luftarake të shumta në raketa balistike, diçka që tashmë e kanë Rusia, Franca, Britania e Madhe, SHBA-ja dhe – së fundmi – Kina.

Kjo do të mundësonte një rritje të shpejtë të mundshme të kokave të dislokuara, si dhe mundësinë që vendet e armatosura bërthamore të kërcënojnë shkatërrimin e shumë më shumë objektivave.

Rusia dhe SHBA së bashku zotërojnë pothuajse  90 për qind të të gjitha armëve bërthamore . Rusia vlerësohet të ketë vendosur rreth 36 më shumë koka luftarake me forca operacionale sesa në janar 2023.

Përveç stoqeve të tyre ushtarake, Rusia dhe SHBA-ja mbajnë secila më shumë se 1200 koka luftarake të tërhequra më parë nga shërbimi ushtarak, të cilat po i çmontojnë gradualisht.

FORCAT BËRTHAMORE BOTËRORE, JANAR 2024

KINA

Vlerësimi i SIPRI për madhësinë e arsenalit bërthamor të Kinës u rrit nga 410 koka luftarake në janar 2023 në 500 në janar 2024 dhe pritet të vazhdojë të rritet. Për herë të parë, Kina gjithashtu mund të vendosë tani një numër të vogël kokash në raketa gjatë kohës së paqes. Në varësi të mënyrës se si vendos të strukturojë forcat e saj, Kina potencialisht mund të ketë të paktën po aq raketa balistike ndërkontinentale (ICBM) sa Rusia ose SHBA deri në fund të dekadës, megjithëse rezervat e saj të kokave bërthamore ende pritet të mbeten shumë më të vogla se sa rezervat e secilit prej këtyre dy vendeve.

BRITANIA E MADHE

Edhe pse Britania e Madhe  nuk mendohet të ketë rritur arsenalin e saj të armëve bërthamore në vitin 2023, rezervat e saj të kokave të luftës pritet të rriten në të ardhmen si rezultat i njoftimit të qeverisë britanike në vitin 2021 se po rriste kufirin e saj nga 225 në 260 koka luftarake. Qeveria tha gjithashtu se nuk do të zbulonte më publikisht sasitë e saj të armëve bërthamore, kokave të dislokuara ose raketave të vendosura.

FRANCA

Në vitin 2023, Franca vazhdoi programet e saj për të zhvilluar një nëndetëse raketore balistike të gjeneratës së tretë me energji bërthamore (SSBN) dhe një raketë të re lundrimi të lëshuar nga ajri, si dhe për të rinovuar dhe përmirësuar sistemet ekzistuese.

INDIA DHE PAKISTANI

India  e zgjeroi pak arsenalin e saj bërthamor në vitin 2023. Si India ashtu edhe Pakistani vazhduan të zhvillojnë lloje të reja të sistemit të furnizimit bërthamor në vitin 2023.

KOREJA E VERIUT

Koreja e Veriut vazhdon të ketë prioritet programin e saj bërthamor ushtarak si një element qendror të strategjisë së saj të sigurisë kombëtare. SIPRI vlerëson se vendi tani rreth 50 koka Berthamore dhe posedon mjaftueshëm material të zbërthyeshëm për të arritur një total deri në 90 koka, të dyja rritje të konsiderueshme mbi vlerësimet për janarin 2023. Ndërsa Koreja e Veriut nuk kreu asnjë shpërthim të testit bërthamor në vitin 2023, duket se kanë kryer testin e parë të një rakete balistike me rreze të shkurtër veprimi nga një silo rudimentar. Ai gjithashtu përfundoi zhvillimin e të paktën dy llojeve të raketave të lundrimit me sulm tokësor (LACM) të dizajnuara për të ofruar armë bërthamore.

IZRAELI

Izraeli – i cili nuk e pranon publikisht posedimin e armëve bërthamore – besohet gjithashtu se po modernizon arsenalin e tij bërthamor dhe duket se po përmirëson vendin e tij të reaktorit të prodhimit të plutoniumit në Dimona.

SIGURIA DHE STABILITETI GLOBAL NË RREZIK NË RRITJE

“Tani jemi në një nga periudhat më të rrezikshme në historinë njerëzore,” tha Dan Smith, Drejtor i SIPRI. “Ka burime të shumta paqëndrueshmërie – rivalitete politike, pabarazi ekonomike, përçarje ekologjike, një garë e përshpejtuar e armëve. Humnera po bën shenjë dhe është koha që fuqitë e mëdha të tërhiqen dhe të reflektojnë. Mundësisht së bashku.’, shtoi ai.