Pse ringjallja e Hekurudhës së Hixhazit të epokës Osmane ka rëndësi për Turqinë, Sirinë e Jordaninë

Hekurudha historike e Hixhazit (Hejaz Railway) është gati të kthehet në jetë, duke shënuar ringjalljen e një lidhjeje hekurudhore të epokës Osmane, e cila dikur çonte tregtarë dhe pelegrinë nga Istanbul në qytetet e shenjta myslimane të Medinës dhe Mekës, si dhe në të gjitha vendet e tjera që ndodheshin në mes.

Türkiye, Siria dhe Jordania janë zotuar të restaurojnë dhe modernizojnë linjën, një projekt që zyrtarët dhe ekspertët thonë se mund të transportojë jo vetëm trena, por edhe premtimin e ringjalljes ekonomike dhe pajtimit rajonal.

Në një takim teknik trepalësh të ministrive të transportit në Aman më 11 shtator, tre vendet ranë dakord të ndërmarrin “hapin e parë konkret” drejt ringjalljes së linjës.

Hekurudha lidh Türkiyen, Sirinë, Jordaninë dhe Arabinë Saudite, duke përshkuar 1,750 kilometra dhe duke lidhur disa nga qendrat urbane më të rëndësishme në rajon.

Ministri turk i Transportit dhe Infrastrukturës, Abdulkadir Uraloğlu, tha se Ankaraja do të mbështesë Sirinë në përfundimin e 30 kilometrave të infrastrukturës hekurudhore që mungon, ndërsa Jordania do të shqyrtojë kapacitetin teknik për mirëmbajtjen e lokomotivave dhe potencialin për të operuar motorët e saj historikë deri në Damask.

Profesoresha e asociuar Suay Nilhan Açıkalın, një akademike e marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin “Hacı Bayram Veli” në Ankara, thotë se rihapja e Hekurudhës së Hixhazit nuk do të ishte vetëm “një simbol i fuqishëm historik, por edhe një nxitës i prekshëm i prosperitetit dhe bashkëpunimit rajonal”.

“Ringjallja e Hekurudhës së Hixhazit ka një rëndësi të madhe për rajonin,” thotë ajo për TRT World.

Bisedimet e Amanit prodhuan gjithashtu një draft memorandum mirëkuptimi për thellimin e bashkëpunimit në transport, përmes korridoreve rrugore, hekurudhore dhe logjistike.

Dokumenti pritet të nënshkruhet më vonë këtë vit në nivel ministror. Türkiye do të përgatisë një plan veprimi të detajuar përpara takimit, duke përcaktuar hapa konkretë që do të ndiqen nga grupet teknike trepalëshe.

Një nga rezultatet më të menjëhershme ishte një marrëveshje për të rifilluar transportin rrugor midis Türkiyes dhe Jordanisë nëpërmjet Sirisë, duke i dhënë fund një pezullimi 13-vjeçar.

Ministri Uraloğlu theksoi gjithashtu rëndësinë strategjike të lidhjes së Türkiyes më drejtpërdrejt me Detin e Kuq përmes Portit të Akabës në Jordani, një lëvizje që mund të forcojë zinxhirët e furnizimit në të gjithë Lindjen e Mesme dhe më gjerë.

Rëndësia Strategjike
Açıkalın e vendos ringjalljen e hekurudhës brenda një konteksti më të gjerë gjeopolitik, duke nënvizuar si simbolikën ashtu edhe vlerën praktike të nismës.

“Është një nga projektet që ka marrë formë konkrete brenda përpjekjeve më të gjera të Türkiyes gjatë tre viteve të fundit, si në luftën kundër terrorizmit, ashtu edhe në avancimin e objektivave të zhvillimit.”

“Krahas Projektit të Rrugës së Zhvillimit me Irakun dhe një korridori të mundshëm verior përmes Zangezurit, kjo nismë përfaqëson një shtytje multidimensionale drejt rritjes,” shton ajo.

Açıkalın thekson se stabiliteti i ripërtërirë në Siri, pas rënies së regjimit Asad, i ka bërë të mundshme projekte të tilla.

“Për dekada, zonat e përshkuara nga Hekurudha e Hixhazit ishin gjymtuar nga konflikti,” vëren ajo.

“Megjithatë, me hyrjen e Sirisë në një periudhë stabilizimi, perspektiva e ringjalljes së kësaj linje, që lidh Irakun, Sirinë, Türkiyen dhe rajonin më të gjerë, është bërë si e realizueshme, ashtu edhe thellësisht domethënëse.”

Studiuesi i marrëdhënieve ndërkombëtare, Profesor Oktay Fırat Tanrısever nga Universiteti Teknik i Lindjes së Mesme në Ankara, thekson dimensionet strategjike dhe ekonomike të projektit.

“Restaurimi dhe modernizimi i linjës historike: veçanërisht lidhja Siri–Jordani – do të rihapte një korridor jetik tregtar midis Türkiyes dhe Detit të Kuq,” thotë ai për TRT World.

“Türkiye mund të zgjeronte shumë tregtinë e saj me Arabinë Saudite dhe Bririn e Afrikës, duke dërguar mallra në mënyrë më të shpejtë, të besueshme dhe me kosto më efektive,” vazhdon ai.

“Për Sirinë, kjo do të krijonte rrugë të reja tregtare dhe do të rriste tregtinë e përgjithshme midis shteteve rajonale. Bashkëpunimi në transport midis Türkiyes, Sirisë dhe Jordanisë jo vetëm që do të zgjerojë aksesin në gjeografi më të gjera, por gjithashtu do të nxisë stabilitetin dhe zhvillimin në të gjithë rajonin.”

Një hekurudhë me të shkuar dhe të ardhme
E inauguruar fillimisht në vitin 1908, Hekurudha e Hixhazit u ndërtua për të lidhur Istanbul me Medinën, duke lehtësuar si tregtinë ashtu edhe pelegrinazhin. Në ditët e saj të para, hekurudha transportoi pelegrinët në udhëtimin e tyre të shenjtë drejt qyteteve të shenjta, duke bashkuar komunitetet e largëta përmes shkretëtirave dhe kufijve.

Hekurudha u ndërtua midis viteve 1900 dhe 1908 nën Sulltanin Osman Abdylhamid II, duke krijuar një lidhje jetike nga Stambolli në qytetet e shenjta të Mekës dhe Medinës, ndërsa shtrihej gjithashtu përmes Damaskut dhe në pjesë të Jemenit.

Kolapsi i saj gjatë Luftës së Parë Botërore la segmente të mëdha të lëna pas dore, me stacione dhe lokomotiva të mbijetuara të ruajtura më shumë si relike sesa si infrastrukturë.

Tani, me vrullin nga të dy qeveritë dhe ekspertët rajonalë, linja po rimendohet si një projekt që ndërthur të shkuarën dhe të ardhmen.

“Ringjallja e Hekurudhës së Hixhazit nuk është vetëm rreth restaurimit të një linje çeliku dhe guri,” deklaroi Ministri Uraloğlu. “Është rreth ri-lidhjes së popujve, hapjes së rrugëve të reja tregtare dhe ndërtimit të një të ardhmeje stabiliteti dhe prosperiteti në rajonin tonë.”

Pasi të realizohet, linja do të qëndrojë si një ringjallje e historisë dhe një ri-imagjinim i të ardhmes së rajonit: një rrjet hekurudhash që shtrihet nga Ngushtica e Istanbutit në Detin e Kuq, duke transportuar tregti, bashkëpunim, paqe dhe prosperitet.