Lufta dhe kufizimet e Izraelit e çojnë ekonominë palestineze drejt kolapsit rekord

Ekonomia e territorit palestinez të pushtuar po përballet me kolapsin më të rëndë të regjistruar ndonjëherë, i nxitur nga shkalla e luftës gjenocidale të Izraelit në Gaza dhe kufizimet e vazhdueshme të lëvizjes dhe tregtisë, sipas një raporti të ri të Kombeve të Bashkuara.

I publikuar të hënën, raporti i Konferencës së OKB-së për Tregti dhe Zhvillim (UNCTAD) thotë se dy vite operacione ushtarake izraelite dhe kufizime të kahershme e kanë shtyrë territorin e pushtuar në një rënie ekonomike që tashmë renditet ndër 10 kolapset më të këqija globalisht të regjistruara që prej vitit 1960.

“Dëmet e gjera në infrastrukturë, asetet prodhuese dhe shërbimet publike kanë përmbysur dekada përparimi socio-ekonomik në Territorin Palestinez të Pushtuar,” thuhet në raport, duke iu referuar Rripit të Gazës dhe Bregut Perëndimor, përfshirë Jerusalemin Lindor.

Situata në Gaza përbën “krizën ekonomike më të rëndë të regjistruar ndonjëherë”, paralajmëroi ai.

Publikimi i gjetjeve vjen ndërsa sulmet izraelite ndaj Gazës vazhdojnë, pavarësisht një armëpushimi gjashtëjavor mes Izraelit dhe grupit palestinez Hamas.

Sulmi i Izraelit filloi më 7 tetor 2023, pas një sulmi në jug të Izraelit nga luftëtarë të Hamasit dhe grupe të tjera palestineze, gjatë të cilit rreth 1.139 persona u vranë dhe rreth 240 të tjerë u morën peng dhe u dërguan në Gaza.

Në përgjigje, Izraeli nisi një fushatë bombardimesh dhe e shtrëngoi bllokadën e tij të kahershme ndaj Gazës, duke e kthyer një rrethim 16-vjeçar në një mbytje totale. Sulmet e tij kanë vrarë të paktën 69.733 persona dhe plagosur 170.863 të tjerë, me më shumë se 300 të vrarë që nga fillimi i armëpushimit muajin e kaluar.

Rënia e PBB-së

Sipas raportit të UNCTAD, prodhimi i brendshëm bruto (PBB) palestinez kishte rënë në nivelin e vitit 2010 deri në fund të vitit të kaluar, ndërsa PBB-ja për frymë u kthye në nivelin e vitit 2003, duke fshirë 22 vite zhvillim në më pak se dy vite.

Në Gaza, PBB-ja ra me 83 për qind në vitin 2024 krahasuar me vitin paraardhës, duke arritur një rënie totale prej 87 për qind gjatë dy viteve – në 362 milionë dollarë. PBB-ja për frymë ra në 161 dollarë, duke e renditur Gazën ndër më të ulëtat në botë.

Raporti dokumentoi se pothuajse dy dekada bllokimesh të vendosura nga Izraeli ndaj tregtisë, lëvizjes dhe aksesit kanë krijuar një varësi pothuajse totale nga ndihma e jashtme, ndërsa sulmet izraelite kanë dëmtuar rreth 174.500 struktura në Gaza, duke e shtyrë enklavën drejt “shkatërrimit të plotë”.

Ndërkohë, edhe Bregu Perëndimor i pushtuar po përjeton rënien më të rëndë ekonomike të regjistruar ndonjëherë, me kufizime të lëvizjes dhe aksesit dhe kolaps të vendeve të punës.

“Përgjatë gjithë Territorit Palestinez të Pushtuar, tkurrja më e thellë ekonomike e regjistruar ka fshirë dekada përparimi,” shton raporti.

Raporti thotë se mbajtja nga Izraeli e të ardhurave fiskale që i takojnë Autoritetit Palestinez (AP) e ka përkeqësuar dukshëm krizën, duke kufizuar rëndë aftësinë e qeverisë për të paguar paga, për të mbajtur shërbimet dhe për të financuar përpjekjet e rindërtimit.

AP tha të hënën se Izraeli po mban 4 miliardë dollarë të ardhura tatimore.

Rruga drejt rimëkëmbjes

UNCTAD vlerësoi se kostoja e rindërtimit dhe rimëkëmbjes vetëm në Gaza do të tejkalojë 70 miliardë dollarë dhe bëri thirrje për një plan gjithëpërfshirës rimëkëmbjeje të mbështetur nga ndihma e koordinuar ndërkombëtare, rikthimi i transfereve fiskale dhe masa urgjente për të lehtësuar kufizimet ndaj tregtisë, lëvizjes dhe investimeve.

“Edhe me ndihmë të konsiderueshme, rimëkëmbja në nivelet e PBB-së para tetorit 2023 mund të zgjasë dekada,” thuhet në raport.

Agjencia paralajmëroi gjithashtu se pa ndërhyrje të menjëhershme dhe në shkallë të gjerë, shkatërrimi i shkaktuar nga lufta e Izraelit dhe kufizimet sistemike do ta zhysin ekonominë palestineze në një ngërç afatgjatë.

Për çdo rimëkëmbje domethënëse, UNCTAD thotë se armëpushimi i arritur në tetor duhet të jetë i qëndrueshëm.

“Raporti i UNCTAD bën thirrje për ndërhyrje të menjëhershme dhe të konsiderueshme nga komuniteti ndërkombëtar për të ndalur rënien e lirë ekonomike, për të adresuar krizën humanitare dhe për të hedhur themelet për paqe dhe zhvillim të qëndrueshëm,” shton ai. /Al Jazeera/