Gjashtë problemet që armëpushimi në Gaza i ka sjellë Benjamin Netanyahut!

Pavarësisht numrit tronditës të viktimave dhe vuajtjeve njerëzore që Izraeli i ka shkaktuar Gazës gjatë dy viteve të fundit, paqja duket se ka ardhur shumë herët për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu – të paktën në sytë e disa vëzhguesve.

Kritikët e akuzojnë liderin izraelit se ka përdorur luftën për të shmangur vëmendjen nga sfidat që kërcënojnë pozitën e tij, madje edhe lirinë personale. Tani që armëpushimi në Gaza ka hyrë në fuqi, asnjë nga këto sfida nuk është zhdukur.

Madje edhe vetë armëpushimi – që Netanyahu po përpiqet ta paraqesë si një fitore – shihet nga disa, përfshirë ish-ambasadorin izraelit Alon Pinkas, si një marrëveshje e inskenuar dhe e imponuar nga Shtëpia e Bardhë, e cila ka humbur durimin me kostot në rritje financiare dhe diplomatike të luftës izraelite.

Pra, nëse Netanyahu nuk gjen një luftë tjetër, çfarë sfidash e presin atë përpara zgjedhjeve izraelite të vitit të ardhshëm – dhe sa të rrezikshme janë ato?

A do të vazhdojë Netanyahu të përballet me izolim ndërkombëtar?

Izraeli nuk ka qenë kurrë më i izoluar në arenën ndërkombëtare sesa është sot, dhe për shumëkënd, Netanyahu është bërë fytyra e këtij izolimi.

Në dy vitet e fundit, vrasja e mbi 67,000 palestinezëve dhe pamjet e urisë që Izraeli i ka shkaktuar Gazës kanë shkaktuar neveri në mbarë botën. Nëse qeveria e Netanyahut nuk arrin të ndalojë përgjithmonë hyrjen e gazetarëve ndërkombëtarë në Gaza, rritja e mbulimit mediatik të mizorive do të forcojë më tej statusin e Izraelit si një “shtet i përçmuar”.

Në shtator, Netanyahu duket se po përgatiste terrenin për këtë realitet. Ai prezantoi vizionin e tij për një “Super-Sparta” – një shtet i izoluar ekonomikisht e diplomatikisht, që jeton në luftë të përhershme.

Reagimi ishte katastrofik: Bursa e Tel Avivit ra ndjeshëm, ndërsa shekeli pësoi rënie të fortë. Forumi i Biznesit të Izraelit, që përfaqëson 200 nga kompanitë më të mëdha të vendit, reagoi shkurt: “Ne nuk jemi Sparta.”

A mund ta rrëzojë e djathta ekstreme koalicionin e Netanyahut?

Mundet – por Netanyahu po përpiqet ta parandalojë këtë.

Gjatë luftës dhe përplasjes publike mbi pavarësinë e gjyqësorit, Netanyahu është mbështetur te ekstremi i djathtë. Kjo përfshin ministrin e Financave Bezalel Smotrich dhe ministrin e Sigurisë Kombëtare Itamar Ben-Gvir, të cilët e kundërshtuan armëpushimin, por mbetën në qeveri, të paktën përkohësisht.

Për të ruajtur shumicën, Netanyahu raportohet se po përgatit një ligj që do të përjashtojë studentët ultra-ortodoksë nga rekrutimi ushtarak, me shpresën që kjo do të rikthejë partitë fetare në koalicion dhe ta mbrojë qeverinë nga shpërbërja.

A mund ta shpallin fajtor Netanyahun Gjykata Penale Ndërkombëtare dhe ajo e Drejtësisë?

Po, mund ta bëjnë.

Në nëntor 2024, Gjykata Penale Ndërkombëtare (GJPN) lëshoi urdhër-arreste për krime lufte kundër Netanyahut, ish-ministrit të mbrojtjes Yoav Gallant, dhe komandantit ushtarak të Hamasit Mohammed Deif, i cili më pas u vra nga Izraeli.

Në të njëjtën kohë, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) po shqyrton akuzat për gjenocid ndaj Izraelit. Nëse shpallet fajtor, shumëkush pritet ta mbajë personalisht përgjegjës Netanyahun.

Vendimi për rastet pritet të vonohet: në rastin e GJPN mund të duhen vite, ndërsa GJND nuk pritet të japë përfundime para vitit 2027. Nëse shpallet fajtor, GJPN mund të vendosë deri në 30 vjet burg, ndërsa GJND do ta referonte çështjen te Këshilli i Sigurimit të OKB-së për zbatim.

A mund ta braktisë Donald Trump Netanyahun?

Po, është shumë e mundshme.

Shtetet e Bashkuara mbeten mbështetësi kryesor ushtarak, ekonomik dhe diplomatik i Izraelit. Pa to, si Izraeli ashtu edhe Netanyahu do të përballeshin me krizë të thellë.

Por Donald Trump – tani sërish president – ka treguar se mbështetja e tij nuk është e pakushtëzuar. Në vitin 2021, ai thuhet se u zemërua pasi Netanyahu ishte ndër të parët që uruan Joe Bidenin për fitoren zgjedhore.

Në maj, Trump madje ndërpreu kontaktet me Netanyahun, duke dyshuar se ky po përpiqej ta manipulonte politikisht. Zemërimi i tij u rrit më tej pas sulmit izraelit në negociatorët e Hamasit në Doha, kur ai shpërtheu: “Ai po ma fut mua!”

Në fjalimin e tij në parlamentin izraelit gjatë shpalljes së armëpushimit, Trump e quajti marrëveshjen “një paqe 3,000-vjeçare” dhe paralajmëroi: “Do të qëndrojë në fuqi, gjithashtu.”
Nëse Netanyahu e rrezikon këtë paqe, Trump ka të ngjarë të reagojë ashpër.

A do të ketë hetim izraelit për dështimet e Netanyahut para 7 tetorit?

Ka shumë gjasa.

Hetimet e ndara mbi dështimet e ushtrisë dhe shërbimeve të inteligjencës përpara sulmit të Hamasit më 7 tetor 2023 – ku u vranë 1,139 persona dhe u rrëmbyen rreth 250 të tjerë – zbuluan mungesë të theksuar koordinimi dhe parashikimi.

Pas këtyre hetimeve, shefat e ushtrisë dhe të inteligjencës dhanë dorëheqjen.
Netanyahu, megjithatë, ka refuzuar një hetim ndaj qeverisë së tij, duke pretenduar se do të ishte “politikisht i njëanshëm”.

Por pas armëpushimit, Gjykata e Lartë e Izraelit vendosi njëzëri se “nuk ekziston më asnjë arsye reale për vonesë”, duke i dhënë qeverisë 30 ditë afat për përgjigje.

A mund të përfundojë Netanyahu në burg?

Po, është ende e mundur.

Trump madje e pranoi publikisht lidhjen midis zgjatjes së luftës në Gaza dhe proceseve gjyqësore për korrupsion ndaj Netanyahut.

Në fjalimin e tij në Knesset, Trump i kërkoi presidentit izraelit Isaac Herzog ta falte Netanyahun për “purot dhe shampanjën”.

Në realitet, Netanyahu po përballet me tre procese gjyqësore për korrupsion, të cilat kanë vazhduar – me vonesa të shumta – gjatë gjithë luftës.

Ai akuzohet për ryshfet, mashtrim dhe shpërdorim besimi, vepra që mund të sjellin deri në 10 vjet burg.

Në përfundim, ndërsa lufta në Gaza i dha Netanyahut një shpëtim të përkohshëm politik, armëpushimi e ka rikthyer atë përballë një stuhie të brendshme dhe ndërkombëtare që mund të shënojë fundin e karrierës së tij politike – dhe ndoshta edhe lirisë personale. /Al Jazeera/