“E pashë atë të vrasë njerëz”: Marrëveshjet e errëta të Libisë dhe Italisë për emigrantët

Shefi i Policisë Gjyqësore të Libisë, Osama “Al Masri” Njeem, u kthye në Libi me një avion të qeverisë italiane pasi u arrestua në Itali më 19 janar me një urdhër arresti nga Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC).

Lirimi i tij dy ditë më vonë u justifikua nga qeveria italiane si rezultat i “pasaktësive” në urdhrin e arrestit.

Njeem është akuzuar nga ICC për krime të kryera në rolin e tij si mbikëqyrës i degës së Tripolit të Institucionit të Reformës dhe Rehabilitimit, një rrjet qendrash paraburgimi të drejtuara nga Forca Speciale e Mbrojtjes (SDF), e mbështetur nga qeveria.

Amnesty International e identifikon Njeem si një “anëtar afatgjatë” të milicisë së Tripolit të njohur si Aparati i Ndërhyrjes për Luftimin e Terrorizmit dhe Krimit të Organizuar (DACTO), një nga disa milicitë në të cilat mbështetet qeveria e njohur ndërkombëtarisht e Tripolit për të ruajtur fuqinë në perëndim të Libisë.

Organizata për të drejtat e njeriut ka dokumentuar për një kohë të gjatë “shkelje të tmerrshme” në burgun Mitiga të Tripolit, të kontrolluar nga DACTO, dhe shprehet se nuk ka asnjë perspektivë për përgjegjësinë e komandantëve të fuqishëm të milicive në Libi.

Al Jazeera ka intervistuar dy persona që kanë qenë të burgosur në objektet e mbikëqyrura nga Njeem dhe kanë dëshmuar për mizoritë që kanë parë.

“E pashë të kryente krime lufte. E pashë të vriste njerëz,” tha David Yambio, president i OJQ-së Refugees in Libya.

Akuzat kundër Njeem përfshijnë vrasje, tortura dhe trafikim njerëzor.

Një lirim i kontestuar

Lirimi i tij u dënua ashpër nga grupet për të drejtat e njeriut dhe u konsiderua “skandaloz” nga figurat kryesore politike në Itali.

Menjëherë pas kthimit të Njeem në Libi, Ministri i Brendshëm italian Matteo Piantedosi i tha senatit italian se ai ishte liruar, në vend që t’i dorëzohej prokurorëve të ICC-së, për shkak të “rrezikut që përbënte për shoqërinë italiane”.

Një javë më vonë, ministri i Drejtësisë pranoi se lirimi kishte ndodhur për një “çështje teknike ligjore”.

ICC thotë se Njeem kontrollon disa qendra paraburgimi në Tripoli, përfshirë Mitiga, Ain Zara dhe al-Jadida, ku “mijëra persona janë mbajtur të burgosur për periudha të gjata”.

Sipas ICC-së, ai dyshohet për krime kundër njerëzimit dhe krime lufte, përfshirë vrasje, tortura, përdhunime dhe dhunë seksuale të kryera në Libi që nga shkurti 2015.

Kostoja njerëzore

David Yambio, tani 27 vjeç, mbërriti në jug të Libisë në dhjetor 2018 pas një rrugëtimi të gjatë nga Sudani i Jugut – ku ishte rekrutuar si fëmijë ushtar – përmes Afrikës dhe më pas në Libi.

Pasi u kap, u torturua dhe më vonë arriti të shpëtonte, Yambio, së bashku me dhjetëra të tjerë, u përpoq të arratisej drejt Evropës në nëntor 2019, por u kap nga Roja Bregdetare e Libisë, e cila financohet kryesisht nga qeveria italiane. Ai u dërgua në një qendër paraburgimi në Triq al-Sika.

Në dhjetor 2019, ai u “shit” në rrjetin e burgjeve të drejtuara nga Njeem dhe Policia Gjyqësore dhe u mbajt në burgun al-Jadida në Tripoli.

Ai përshkroi kushtet e tmerrshme në burgun al-Jadida, përfshirë rrahjet dhe trajtimin çnjerëzor, duke shtuar se u detyrua të punonte si skllav në kantierë ndërtimi për përfitimin e rojave të burgut.

Por më e keqja ndodhte kur vinte Njeem, tha ai.

“Çdo dy ditë na rreshtonin me mijëra për numërim dhe, kur ai vinte, Al Masri ecte përgjatë rreshtave, duke zgjedhur njerëz për t’i rrahur, qoftë me një tub metalik ose me dorezën e pistoletës së tij.”

“E pashë të vriste njerëz”

Në mars 2020, gjatë ofensivës së komandantit renegat Khalifa Haftar kundër qeverisë perëndimore të Tripolit, Yambio u transferua në bazën ushtarake dhe burgun Mitiga pranë Tripolit.

Të drejtat e njeriut kanë dokumentuar keqtrajtimet e rënda në Mitiga, përfshirë torturat, vrasjet e paligjshme dhe zhdukjet e detyruara.

Lam Magok, një tjetër ish-i burgosur nga Sudani i Jugut, kujtoi trajtimin brutal:

“Na detyronin të gjunjëzoheshim dhe pastaj na rrihnin. Nëse dikush bënte diçka që nuk u pëlqente, e merrnin dhe e torturonin.”

Magok tha se migrantët shpesh detyroheshin të pastronin dhomat ku ndodhnin ekzekutimet:

“Ishte gjithmonë detyra e migrantëve të pastronin trupat e pajetë dhe t’i çonin në ambulancë.”

Përfshirja e Italisë në krimet e Libisë

Lirimi i Njeem shkaktoi zemërim në Itali. Ish-kryeministri Matteo Renzi tha:

“Kryeministrja tha se dëshiron të ndjekë trafikantët në gjithë botën. Por dje kishte njërin prej tyre… dhe ju e liruat dhe e dërguat përsëri në Tripoli me një avion qeveritar. A është vetëm unë që mendoj se kjo është çmenduri apo është sjellja e një qeverie hipokrite dhe të pandershme?”

Kryeministrja Giorgia Meloni më vonë zbuloi se është nën hetim për rolin e saj në lirimin e Njeem.

“Ajo që ishte e vërtetë dje, është e vërtetë edhe sot: Nuk mund të më shantazhojnë dhe nuk do të më trembin,” shkroi ajo në Twitter.

Italia kontribuon me fonde të konsiderueshme për Rojet Bregdetare të Libisë, të cilat akuzohen rregullisht për abuzime të rënda të të drejtave të njeriut.

“Nuk ka mënyrë që qeveria italiane të thotë se nuk e di për vrasjet, abuzimet dhe terrorizmin që po mbështet,” tha Yambio.

Ai shpëtoi nga burgu Mitiga në prill 2020 dhe arriti në Itali, ku iu dha azil. Edhe Magok arriti të shpëtonte në dhjetor të atij viti.

Të dy tani punojnë për mbrojtjen e të drejtave të refugjatëve dhe migrantëve të parregullt. /Al Jazeera/