Druze – cila është kjo pakicë në Lindjen e Mesme me rol politik në Liban, Izrael dhe Siri?

Edhe pse Druze përbëjnë një komunitet minoritar në Lindjen e Mesme, ata luajnë një rol të rëndësishëm politik në vendet ku jetojnë, si Libani, Izraeli dhe Siria, ndërsa përpiqen të ruajnë veçantinë e tyre fetare dhe shoqërore.

Në ditët e fundit, kanë shpërthyer përleshje të armatosura midis grupeve të armatosura Druze dhe anëtarëve të fiseve beduine në provincën Suwayda në Sirinë jugore, duke rezultuar në vdekjen e rreth njëqind personave. Të martën herët në mëngjes, forcat qeveritare siriane hynë në qytetin e Suwayda-s dhe shpallën një armëpushim, ndërsa Izraeli njoftoi se kishte kryer sulme ajrore ndaj këtyre forcave, duke kujtuar se më parë ishte zotuar të mbronte anëtarët e kësaj pakice fetare dhe të parandalonte praninë ushtarake të forcave ushtarake siriane në Sirinë jugore.

Kush janë druzët dhe çfarë dimë për besimin dhe rolin e tyre në shoqëri dhe politikë?

Mësimet fetare

Bashkësia fetare Druze u shfaq në fillim të shekullit të 11-të dhe e ka origjinën nga shkolla Ismaili, e dyta më e madhe brenda shkollës Shiite, menjëherë pas Imamit të Dymbëdhjetë.

Anëtarët e komunitetit quhen edhe “muvehidun” (monoteistë), sepse besojnë se Zoti është një, Krijuesi i qiejve dhe i tokës, me faktin se koncepti i tyre i monoteizmit është i ndryshëm nga koncepti klasik islam. Gjithashtu, ata besojnë në engjëj, të dërguar dhe profetë, si dhe në Ditën e Gjykimit.

Druzët mbështesin respektin për shtatë parime themelore, ndër të cilat janë: sinqeriteti në të folur, ruajtja e vëllazërisë, heqja dorë nga forcat e së keqes dhe tiranisë. Ata gjithashtu besojnë në rimishërimin, i cili është një pjesë integrale e besimit të tyre, si dhe në teofani.

Në jetën e tyre të përditshme, ata marrin pjesë edhe në disa manifestime fetare me grupe të tjera fetare. Midis tyre është një tubim dhjetëditor në prag të Kurban Bajramit, i cili përfshin lexime fetare, rituale të caktuara, këngë shpirtërore dhe recitimin e shtatë parimeve themelore, duke i praktikuar, nga të cilat, ata besojnë, njeriu arrin në mënyrë korrekte monoteizmin.

Druzët gjithashtu festojnë vitin e ri Hixhri dhe japin zekatin në bazë vullnetare, sipas aftësisë dhe dëshirës së tyre.

Pleqtë e tyre fetarë, të quajtur shujuhul-aql, mblidhen çdo të enjte në mbrëmje për rituale, lutje dhe lexime komunitare, një shprehje vëllazërie dhe lidhjeje të ndërsjellë. Mësimet transmetohen ekskluzivisht brenda komunitetit dhe nuk është e dëshirueshme të martohen njerëz jashtë komunitetit të tyre, megjithëse ka raste individuale të martesave të përziera.

Bollëku dhe shpërndarja

Është vlerësuar se numri i druzëve tejkalon një milion. Burrat e përkushtuar fetarë midis tyre zakonisht veshin rroba të zeza dhe një kapelë të bardhë, ndërsa gratë mbulojnë një pjesë të kokës dhe një pjesë të fytyrës me një shall të bardhë, së bashku me një fustan të gjatë të zi.

Numri më i madh i druzëve jetojnë në rajonet malore të Sirisë, Libanit, Izraelit dhe Jordanisë. Në Siri, ka rreth 700,000 prej tyre, kryesisht në jug të vendit, ku Suwayda është fortesa e tyre kryesore. Ata janë gjithashtu të pranishëm në periferi të Damaskut, në qytetet Jeremana dhe Sahnaya, dhe në një masë më të vogël në Idlib në pjesën veriperëndimore të vendit.

Në Liban, ka rreth 200,000 prej tyre, kryesisht në rajonet malore qendrore dhe përgjatë shpateve perëndimore të Malit Hermon (Jebel al-Sheikh).

Në Izrael, ata janë të shpërndarë në më shumë se 20 vendbanime të madhësive të ndryshme në Galile, Malin Karmel dhe Lartësitë e pushtuara të Golanit. Numri i qytetarëve izraelitë midis tyre është rreth 153,000 sipas Byrosë Qendrore të Statistikave Izraelite, ndërsa 23,000 të tjerë janë në Golan, shumica e tyre me vendbanim të përhershëm izraelit.

Sipas Qendrës së Trashëgimisë Druze Izraelite, shteti i Izraelit i njeh druzët si një entitet të veçantë, me gjykatat e veta fetare dhe udhëheqjen shpirtërore.

Historiani Sami Nasib Makarem, në librin e tij “Besimi Druze”, pohon se disa druzë, veçanërisht nga Libani dhe Siria veriore, migruan në Malet Hauran në fillim të shekullit të 16-të, të cilat përfundimisht u bënë të njohura si “Malet Druze”. Prej andej, ata më vonë u zhvendosën në Jordani, ku tani numërojnë midis 15,000 dhe 20,000, kryesisht në veri.

Komunitete më të vogla kanë migruar gjithashtu nëpër botë, në Amerikën Latine, Azinë Juglindore, Australi, Shtetet e Bashkuara, Kanada dhe Meksikë.

Pavarësisht kësaj shpërndarjeje, druzët janë përpjekur të mbajnë lidhje të ngushta me njëri-tjetrin.

Historiani Makram Rabah i Universitetit Amerikan të Bejrutit pohon në librin e tij mbi Druzët dhe Maronitët se druzët shpesh i injorojnë kufijtë kombëtarë që janë vendosur me kalimin e kohës.

Roli politik

Edhe pse pakicë, druzët luajnë një rol të rëndësishëm, madje udhëheqës, në jetën politike, shoqërore dhe ekonomike të rajonit, sipas historianit Makarem.

Kjo shpesh shoqërohet me udhëheqës të fuqishëm familjarë ose feudalë, të cilët janë në gjendje të formësojnë pozicione politike të komunitetit përtej forcës së tij numerike.

Në Liban, udhëheqësi Kamel Jumblatt ishte një figurë kyçe politike nga vitet 1950 deri në fillimin e luftës civile (1975–1990), deri në vrasjen e tij në vitin 1977.

Në Siri, Mandati Francez në vitin 1921 u dha druzëve me autonomi administrative në rajonin e tyre malor, e cila zgjati deri në vitin 1937. Gjatë kësaj periudhe, Sulltan Pasha al-Atresh, një nga figurat më të shquara druze, udhëhoqi një kryengritje të madhe kundër sundimit francez që shpërtheu në vitin 1925.

Në Izrael, sipas Rabah, druzët janë të integruar në sistemin shtetëror, duke përfshirë shërbimin në ushtri, gjë që u jep atyre hapësirë më të madhe politike dhe akses në institucionet shtetërore.

Pas shpërthimit të konfliktit në Siri, druzët kanë mbetur kryesisht në anë, duke mos ndërhyrë as në regjim dhe as në opozitë, me një numër më të vogël që mbështet pjesërisht regjimin e Assad-it dhe pjesërisht i bashkohet opozitës.

Grupet druze që veprojnë në pjesë të ndryshme të vendit ende nuk kanë arritur një marrëveshje përfundimtare me autoritetet e reja që erdhën pas përmbysjes së regjimit të Bashar al-Assad-it.

Përleshjet që shpërthyen në fund të prillit në zonat pranë Damaskut dhe më pas u përhapën në Suwayda vranë të paktën 119 persona, përfshirë druzët dhe forcat e sigurisë. Izraeli ndërhyri me sulme ajrore.

Në një larmi të pazakontë politike, pikëpamjet mbi këto ngjarje midis vetë druzëve ndryshonin: udhëheqësi libanez Walid Jumblatt, djali i Kamel Jumblatt, paralajmëroi se druzët po tërhiqeshin në një “luftë të pafundme” me myslimanët dhe u bëri thirrje druzëve të ishin besnikë ndaj autoriteteve të reja siriane, ndërsa një pjesë e autoriteteve fetare dhe fraksioneve ushtarake të druzëve sirianë theksuan se ata ishin “një pjesë e pandashme e vendit” dhe ishin të gatshëm të bashkëpunonin me autoritetet e reja, ndërsa një grup i udhëhequr nga autoriteti i fuqishëm fetar Hikmat al-Hejari hodhi poshtë çdo marrëveshje, duke akuzuar autoritetet e reja si ekstremiste. Hejari bëri thirrje vazhdimisht për “mbrojtje ndërkombëtare”, ndërsa komunikonte fshehurazi me autoritetet izraelite. Kreu shpirtëror i druzëve izraelitë, Sheikh Muvakkaf Tarif, bëri thirrje për mbrojtjen e druzëve sirianë.

Rabah arrin në përfundimin se këto parti “kanë axhenda të ndryshme dhe në thelb është një luftë për ndikim që zhvillohet në tre shtete të ndryshme”. /tesheshi.com/