Burimet dhe motivet e ekstremizmit politik bashkëkohor

Në të ashtuquajturën “shoqëri perëndimore”, konkretisht në shtetet e BE-së dhe SHBA-së, tashmë për një periudhë të gjatë është regjistruar një rritje e madhe e programeve radikale të llojeve të ndryshme dhe një prani e shtuar e ekstremizmit politik. Një tipar i përbashkët i të gjitha llojeve të ekstremizmit politik është se ato janë pozicione të manifestuara armiqësisht kundër diçkaje dhe/ose kundër dikujt.

Shkruan: Ferid MUHIQ, Shkup

Të gjitha analizat relevante konfirmojnë se ndryshimi politik më i rëndësishëm në shumë shtete të botës bashkëkohore paraqet një vrull të fuqishëm të radikalizmit dhe ekstremizmit. Për ilustrim, një sërë hulumtimesh gjatë tre dekadave në SHBA (1984; 1997; 2006, 2008; 2010; 2012; 2015) kanë konstatuar një rritje të vazhdueshme të radikalizmit dhe ekstremizmit, si mes elitave politike, ashtu edhe mes qytetarëve të zakonshëm. Një rritje e vazhdueshme, madje edhe më e shpejtë e ekstremizmit sesa ajo në SHBA, është konstatuar edhe në shtetet anëtare të BE-së, veçanërisht përmes analizës së zgjedhjeve (2019; 2020; 2021). Për më tepër, virulenca dhe momenti i ekstremizmit politik nuk janë të reduktuara vetëm në të ashtuquajturen “botë perëndimore”, çka do të thotë se ato nuk u atribuohen ekskluzivisht rrethanave shoqërore-politike. Zgjedhja e Narendra Modit, liderit të partisë ekstremiste të djathtë “Partia Popullore Indiane” (“Bharatiya Janata Party”), si kryeministër i Indisë në vitin 2014 dhe forcimi i tij në atë pozitë deri sot, si dhe zgjedhja e Gabriel Boric-it, liderit të partisë ekstremiste të majtë “Për Dinjitet” (“Apruebo Dignidad”), si president i Kilit në vitin 2022, vetëm një vit pas themelimit të partisë së tij (2021), konfirmojnë se forcimi i ekstremizmit, si një proces politik global, ka rrënjë dhe ambicie më të thella që nuk kufizohen rreptësisht në një shtet ose rajon të vetëm. Megjithatë, roli historik dhe aktual i BE-së dhe SHBA-së në politikën botërore sugjeron bindshëm nevojën që ekstremizmi në këto dy rajone gjeopolitike të ndryshme, por strategjikisht dhe të lidhura thellësisht në aspektin qytetërimor, të analizohet si një paradigmë përfaqësuese e ekstremizmit në botë.

Në të ashtuquajturën “shoqëri perëndimore”, konkretisht në shtetet e BE-së dhe SHBA-së, tashmë për një periudhë të gjatë është regjistruar një rritje e madhe e programeve radikale të llojeve të ndryshme dhe një prani e shtuar e ekstremizmit politik. Një tipar i përbashkët i të gjitha llojeve të ekstremizmit politik është se ato janë pozicione të manifestuara armiqësisht kundër diçkaje dhe/ose kundër dikujt. Konkretisht, qoftë si antiislamizëm, antisemitizëm ose si ksenofobi, homofobi, mizogjini, ekstremizmi merr një qëndrim të hapur agresiv dhe armiqësor, si rregull afirmativ ndaj përdorimit të dhunës dhe terrorizmit, për çka me të drejtë përkufizohet edhe si ideologji e urrejtjes. Edhe pse në skenën politike të shteteve të BE-së, si dhe në SHBA, sot mbizotëron ad libitum dhe ad infinitum – si të dojë dhe sa të dojë – ekstremizmi manifestohet konkretisht përmes një game të gjerë të urrejtjes së paketuar, drejtuar në adresa të ndryshme.

Rikujtimet nostalgjike të shtetit të fuqishëm autoritar, të cilit vetë G.W.F. Hegeli i dha autoritetin filozofik të Mendjes Botërore dhe të cilin Adolf Hitleri e mishëroi in concreto në vitin 1933 si Rajhu i Tretë (Dritte Reich), kur me mbështetjen e pakushtëzuar të një shumice dërrmuese të bashkëqytetarëve të entuziazmuar u emërua kancelar shteti, i kanë magjepsur aq shumë qytetarët bashkëkohorë të Gjermanisë dhe BE-së, saqë ata organizuan një lëvizje të fuqishme neonaziste, me qëllim të realizimit të idealeve të saj themelore: totalitarizmit politik, supremacisë racore, ekspansionizmit dhe antisemitizmit. Ideologjia naziste shpejt doli jashtë kufijve të Gjermanisë. Si lëvizje “Gjaku dhe Nderi” (“Blood & Honour”), e themeluar në vitin 1980 në Mbretërinë e Bashkuar, ajo u përhap shpejt në shumicën e shteteve të BE-së. Për më tepër, nga një organizatë neonaziste e themeluar në vitin 1990 në Suedi, u lindën një sërë lëvizjesh me emra të frymëzuar nga formacionet ushtarake të Rajhut të Tretë: fillimisht Lëvizja Pan-Skandinave dhe, menjëherë pas saj, “Divizioni Sonnenkrieg” në Mbretërinë e Bashkuar, “Divizioni Feuerkrieg” në shtetet baltike, madje edhe “Divizioni Atomwaffen”, që u ngrit, as më pak e as më shumë, por në SHBA.

Me disa dallime të vogla programore, në BE veprojnë në mënyrë të koordinuar dhe të fuqishme dy organizata ekstremiste me ndikim: “Lëvizja Anti-Islamike” dhe “Lëvizja Anti-Migruese”, me një numër të madh degësh kombëtare në shtetet e BE-së. Lëvizja ekstremiste politikisht më e organizuar nga grupi i parë është pa dyshim PEGIDA, ndërsa nga grupi i organizatave antimigruese dallohet veçanërisht për radikalizmin e saj lëvizja “Ushtarët e Odinit” (“Soldiers of Odin”), e themeluar në vitin 2015 në Finlandë, e cila po atë vit u përhap me shpejtësi në shumicën e shteteve të BE-së.

Një lloj specifik i organizatave ekstremiste përfaqësojnë të ashtuquajturat Lëvizje Identitare. Organizata më prestigjioze dhe me ndikim nga ky lloj është lëvizja “Gjenerata Identitare” (“Génération Identitaire”), e themeluar në vitin 2012 në Francë, sot e pranishme në të gjithë BE-në. Përveç dallimeve të përshtatura me situatën në çdo shtet të veçantë, të gjitha degët e lëvizjes angazhohen për katër përcaktime themelore programore, të përbashkëta për të gjitha shtetet e BE-së: 1. Zbatimi konsekuent i segregacionizmit etnik dhe racor, pra aparteidit, 2. a) Shpallja e mbrojtjes së kulturës evropiane nga Islami, si detyra më e rëndësishme, dhe ekskluzive e evropianëve të bardhë; b) Lufta kundër neoliberalizmit; c) Lufta kundër marksizmit kulturor.

Gjatë dekadës së fundit, një vrull gjithnjë e më i madh në BE po marrin “lëvizjet ultranacionaliste” dhe “neofashiste”. Edhe pse ideologjikisht të afërta me “lëvizjen neonaziste”, për shkak të përcaktimeve të tyre specifike programore, ato përfaqësojnë një kapitull të veçantë në librin e ekstremizmit bashkëkohor të BE-së. Qëllimi i tyre strategjik i përbashkët është vendosja e një shteti totalitar, ekskluzivisht të krishterë dhe monoetnik. Shembujt më të fuqishëm të lëvizjes në shtetet e BE-së janë “CasaPound” në Itali, “Bastion Sociale” në Francë, “Légió Hungária” në Hungari dhe “Kampi Nacional Radikal Polak” (“Obóz Narodowo-Radykalny” – ONR). Një autoritet dhe ndikim të veçantë ka ONR-ja, për shkak të historisë së saj të gjatë. Në fakt, ONR-ja u themelua para Luftës së Dytë Botërore në Poloni, si një lëvizje ultranacionaliste dhe antisemite, kështu që sot ajo shërben si një nxitje e fortë për organizatat dhe shoqatat konspirative antiislamike dhe antimigruese.

Një lloj specifik i ekstremizmit juridik përfaqëson “Lëvizja Sovrane Qytetare” nga Gjermania. Matrica e saj ideologjike është formuluar mbi mohimin principial të legjitimitetit të shtetit ekzistues të Gjermanisë, duke përfshirë të gjitha institucionet dhe ligjet e saj. Në variante të ndryshme e pranishme edhe në shtetet e tjera të BE-së, ky opsion vepron më fuqishëm dhe paraqitet në mënyrë më tipike në organizatën “Qytetarët e Rajhut” (“Reichsbürger”) – një lëvizje politike anti-kushtetuese, e cila beson se Gjermania bashkëkohore nuk është trashëgimtare legjitime e Rajhut të Tretë – për ta, e vetmja Gjermani legjitime dhe legale.

Përveç këtyre ideologjive relativisht komplekse, në krahun e djathtë ekstrem shfaqen edhe lëvizje ekstremiste me vetëm një pikë programore – të ashtuquajturit “ekstremistë me një çështje” (single-issue extremists). Shembull tipik është lëvizja “Incel” (“Involuntary Celibates” – “Celibat i Pavullnetshëm”), një grup interneti mashkullor mizogjinist që e definon veten përmes refuzimit për të formuar një bashkësi seksuale me gratë. Me origjinën e tij nga SHBA, ky grup u përhap shpejt në shumicën e shteteve të BE-së. Në të njëjtën kategori hyjnë edhe lëvizjet “COVID-19” dhe “5G”, si dhe “Jelekët e Verdhë”. Grupi “E Djathta e Dhunshme Ekstremiste Evropiane” (“European Violent Right-Wing Extremist – VRWE”) është i veçantë për strukturën e tij organizative. Pra, celulat e vogla goditëse, tipike për terrorizmin e djathtë, në VRWE promovohen në përputhje me teorinë e Rezistencës pa Lider (Leaderless Resistance Theory), çka e bën këtë organizatë absolutisht të paparashikueshme në veprimet e saj.

Pavarësisht nga diversiteti i tyre organizativ, të gjitha opsionet ekstremiste në SHBA dhe BE mund të përfshihen në mënyrë plausibile në një emërues të përbashkët: supremacia e bardhë – koncepti se raca e bardhë është në mënyrë të natyrshme superiore ndaj të gjitha racave të tjera njerëzore. Në sociologjinë politike bashkëkohore, sintagma “supremacia e bardhë” tregon një total të doktrinave ultranacionaliste, raciste dhe fashiste, të cilat në realizimin e qëllimeve të tyre programore përfshijnë përdorimin e dhunës.

Në historinë politike, si në shtetet koloniale të Evropës së atëhershme, ashtu edhe në SHBA, apologjia e doktrinës për superioritetin e racës së bardhë, që nga fillimi, u mbështet në rezultatet e shkencave shoqërore – sociologji, psikologji sociale, antropologji krahasuese. Nxitja më e fortë për këtë koncept ekstremist e gjeti veten në veprën katërvëllimëshe Trajtat mbi Pabarazinë e Racave Njerëzore (Essai sur l’inégalité des races humaines, 1853–55), të diplomatit francez dhe antropologut social Arthur de Gobineau, ku në mbi 2,000 faqe zhvillohet teza e superioritetit të racës së bardhë mbi të gjitha racat e tjera njerëzore. Gjatë shekullit të 19-të, kjo tezë, mes tjerash, u mbështet fuqishëm nga nobelisti Rudyard Kipling, autori i kultit “Libri i Xhunglës” dhe personazhit Mogli, fëmija i rritur nga ujqit; poeti i madh Thomas Carlyle, si dhe reformatori dhe poeti i shquar Charles Kingsley. Ata e zhvilluan dhe mbështetën aktivisht teorinë se, për shkak të superioritetit të saj, njeriu i bardhë e ka një detyrë natyrale dhe fisnike – “Barrën e Njeriut të Bardhë” – për t’i civilizuar racat inferiore dhe për të sunduar mbi to si një sundimtar mirëdashës, rigoroz, por i drejtë, përmes futjes së imperializmit kolonial dhe aneksimit të territoreve të tyre. Pas çlirimit të shumicës së kolonive të mëparshme nga pushteti kolonial, i cili ndodhi në mesin e shekullit të 20-të, Supremacia e Bardhë i kërkoi argumentet në favor të saj në rezultatet e testeve intensive të inteligjencës (IQ tests). Duke pasur parasysh faktin se testet u hartuan nga të bardhët, bazuar në matricën e tyre sociale, psikologjike dhe kulturore, në këto teste ishte krejtësisht e pritshme që të bardhët të arrinin rezultate dukshëm më të mira se pjesëtarët e racave të tjera.

Sado të dlalojnë në program dhe metodologji, burimet dhe motivet e ekstremizmit politik bashkëkohor reduktohen në variante të së njëjtës matricë politike: ideologjia e urrejtjes! Ekstremizmi përpiqet ta rrëzojë botën ekzistuese, sepse e urren botën e opsioneve të ndryshme, ku stabiliteti dhe harmonia krijohet përmes një marrëveshjeje racionale dhe të drejtë mes njerëzve si qenie me integritet dhe dinjitet. Qëllimi i ekstremizmit është që përmes vendosjes së një autoriteti absolut mbi njerëzit dhe shfuqizimit të njeriut si qenie që i ka rrënjët e veta në integritet personal dhe dinjitet moral, të krijojë një botë ideologjikisht unike! Çrrënjosja e njeriut është një qëllim taktik i të gjitha llojeve të ekstremizmit politik. Për ta arritur këtë, është e nevojshme të krijohet një gjendje e amnezisë aksilogjike të përhershme, një promiskuitet moral total dhe një shoqëri ku njeriu do të degradohet në një lloj gyp të sëmurë digjestiv – në atë “Grumbull të neveritshëm pluhuri të gjallëruar”, nga poema e Lordit Gordon Byron (“Degraded mass of animated dust!”).

Pyeteni veten se pse i nevojitet gjithë kjo ekstremizmit politik? Për të vendosur një autoritet absolut, totalitar, të pandërprerë dhe të pakufizuar në kohë. Duke qenë se rruga më e sigurt drejt këtij autoriteti nuk kalon as përmes fitores në zgjedhje, as përmes dhunës në rrugë, por përmes ndryshimit të frymës së kohës, promovimit të një egoizmi të pamëshirshëm në vend të humanizmit, përfundimisht, pra, përmes shpalljes së ideologjisë së urrejtjes dhe arrogancës raciste si bazë e pikëpamjes sunduese të botës.