Si po e përdor Izraeli në Gaza modelin e Libanit “jo luftë, jo paqe”

Nga: Justin Salhani (Al Jazeera)

Një armëpushim u ra dakord për t’i dhënë fund luftës, por kjo nuk e ka ndaluar Izraelin nga sulmet. Të dielën, një sulm ajror vrau katër persona. Disa ditë më parë, të premten, një tjetër sulm izraelit vrau një burrë në motoçikletë. Ndërsa më 17 tetor, avionët luftarakë izraelitë vranë të paktën një person.

Asnjë nga këto sulme nuk ndodhi në Gaza – ku Izraeli gjithashtu, që prej fillimit të armëpushimit më 10 tetor, ka kryer sulme të tjera, shumë prej tyre edhe më vdekjeprurëse.

Në fakt, këto sulme u kryen në Liban – një vit pas nënshkrimit të armëpushimit mes Izraelit dhe Hezbollahut. Megjithatë, pavarësisht armëpushimit, Izraeli ka vazhduar të godasë periodikisht objektiva nëpër Liban, duke shkaktuar zemërim tek populli dhe qeveria libaneze.

Izraeli pretendon se ka të drejtë të ndërmarrë sulme në Liban, për aq kohë sa i sheh ato si të nevojshme, derisa Hezbollah të çarmatoset plotësisht – edhe nëse armëpushimi është zyrtarisht në fuqi.

Sipas analistëve, sulmet në Gaza pas armëpushimit të fundit, të cilat deri më tani kanë vrarë të paktën 236 palestinezë dhe plagosur mbi 600 të tjerë, tregojnë se Izraeli po zbaton një politikë të “libanizimit” të Gazës – përfundim formal i luftës, por me ruajtjen e të drejtës për të sulmuar kurdo që dëshiron, për një periudhë të pacaktuar.

“[Izraelitët] nuk duan ta zgjidhin konfliktin,” tha Rob Geist Pinfold, studiues i sigurisë ndërkombëtare në King’s College London, për Al Jazeera. “Lufta është bërë norma e re.”

Realiteti pas 7 tetorit

Para se të fillonte lufta e Izraelit në Gaza më 7 tetor 2023, grupe si Hamasi në Gaza dhe Hezbollahu në Liban konsideroheshin se kishin një shkallë parandalimi ndaj agresionit izraelit.

“Para 7 tetorit [2023], ekzistonte bindja se Izraeli nuk mund të përballonte një luftë të gjatë,” tha Pinfold. “Ekonomia dhe shoqëria e tij nuk do ta lejonin të funksiononte.”

Por pas sulmeve të Hamasit dhe grupeve të tjera palestineze më 7 tetor, që vranë 1,139 persona në Izrael dhe morën mbi 200 pengje, Izraeli ka hyrë në një “luftë të përhershme”, duke goditur objektiva në Lindjen e Mesme edhe pas marrëveshjeve të armëpushimit.

Shembulli më i qartë është Libani. Pavarësisht marrëveshjes së armëpushimit të zbatueshme që nga 27 nëntori 2024, Izraeli e ka shkelur vazhdimisht atë përmes sulmeve.

Kryeministri Benjamin Netanyahu paralajmëroi të dielën se ushtria izraelite mund të ndërmarrë “veprime të mëtejshme” nëse qeveria libaneze nuk bën më shumë për të çarmatosur Hezbollahun, i cili u dobësua rëndë gjatë luftës me Izraelin, duke humbur madje edhe liderin e tij afatgjatë, Hassan Nasrallah.

“Nuk do ta lejojmë Libanin të bëhet një front i ri kundër nesh, dhe do të veprojmë sipas nevojës,” tha ai, sipas një deklarate të zyrës së tij.

Këto kërcënime kanë shkaktuar frikë mes shumë qytetarëve libanezë, të cilët i druhen rikthimit të sulmeve të gjera përpara përvjetorit të parë të armëpushimit. Por për shumë prej tyre, veçanërisht në jug, ku sulmet ajrore dhe artilerie kanë qenë të vazhdueshme gjatë gjithë vitit, armëpushimi nuk është zbatuar kurrë si duhet.

“Kjo luftë është gjithmonë këtu,” tha për Al Jazeera gazetari libanez Abbas Fakih nga qyteti Nabatieh.
“Nëse je nga ndonjë fshat kufitar, nuk mund ta vizitosh, sepse do të shënjestrohesh. Çdokush mund të jetë objektiv në çdo moment.”

“Libanizimi” i Gazës

Ky status quo i ri i jep Izraelit mundësinë të godasë kudo që dëshiron në rajon. Izraeli ka kryer sulme në Gaza, Bregun Perëndimor të pushtuar, Liban, Siri dhe Jemen – madje është akuzuar edhe për sulme në Tunizi – pa u përballur me ndonjë sanksion ndërkombëtar. Vetëm kur goditi Katarin, duket se u kalua “vija e kuqe”, duke detyruar SHBA-në ta shtynte Netanyahun të kërkonte falje.

Në Liban, sulmet e Izraelit kanë vazhduar për një vit me shumë pak dënim ndërkombëtar – deklarata që dalin vetëm kur preken paqeruajtësit e OKB-së. Izraeli gjithashtu nuk është tërhequr ende nga të paktën pesë zona brenda territorit libanez, pavarësisht zotimit në marrëveshjen fillestare.

Në Gaza, analistët mendojnë se po përsëritet i njëjti model, me trupat izraelite që pritet të qëndrojnë më thellë në territor sesa ishte parashikuar fillimisht.

As SHBA-ja – garantuesja kryesore e armëpushimit – dhe as komuniteti ndërkombëtar nuk kanë ndërmarrë masa për ta mbajtur Izraelin përgjegjës për shkeljet ndaj Libanit.

Në një vit, Hezbollahu iu përgjigj Izraelit vetëm një herë: në dhjetor, kur goditi një pozicion ushtarak izraelit në shenjë hakmarrjeje për shkeljet e shumta të armëpushimit. Nuk pati viktima, por Izraeli reagoi me forcë, duke vrarë 11 persona në Liban, mes tyre një oficer të sigurisë shtetërore.

Analistët besojnë se Izraeli tani dëshiron të krijojë të njëjtën dinamikë në Gaza, ku vetëm ai përcakton çfarë përbën “shkelje armëpushimi”. Në këtë mënyrë, mund të sulmojë kur të dojë, ndërsa çdo kundërpërgjigje palestineze do të justifikojë përshkallëzime të reja.

“Netanyahu e di shumë mirë se nuk ka asnjë justifikim për sulmet e tij ajrore sot,” tha Mustafa Barghouti, sekretari i përgjithshëm i Iniciativës Kombëtare Palestinze, në një intervistë për Arab Center Washington DC më 29 tetor.
“Por është e qartë se po përpiqet të vendosë një situatë të re në Gaza – pa luftë, pa paqe. Jo luftë e plotë, por sulme të vazhdueshme, saktësisht si në Liban.”

Një model i vjetër në formë të re

Sipas studiuesit Chris Osieck, që ka bashkëpunuar me Forensic Architecture dhe Bellingcat në hetime mbi Palestinën dhe Izraelin, ky “model libanez” është i ri vetëm në pamje, sepse rrënjët e tij janë të vjetra.

“Ajo që po bëjnë në Gaza tani dhe në Liban është në fakt ajo që kanë bërë historikisht në al-Khalil, Dawaymeh dhe Jerusalemin e pushtuar,” tha ai për Al Jazeera, duke iu referuar masakrave dhe konfiskimeve të tokës që nga viti 1948.

Sipas tij, “gjenocidi në Gaza po vazhdon në formë graduale”, përmes bombardimeve të vazhdueshme dhe ndalimit të rindërtimit – ashtu si edhe në jug të Libanit.

Gazetarë izraelitë afër qeverisë së Netanyahut e përshkruajnë këtë si “status quo-në e re”.

“Libanizimi para luftës nënkuptonte që armiku yt ishte një centimetër larg kufirit dhe ti besoje në paprekshmërinë e kufijve ndërkombëtarë,” tha komentatori izraelit Amit Segal në një podcast të Ezra Klein.
“Libanizimi i ri do të thotë që ke baza ushtarake përtej kufirit dhe godet kur është e nevojshme.”

Sipas tij, mësimi që izraelitët kanë nxjerrë nga 7 tetori është i qartë:
“Duhet të jesh kudo ku ka rrezik. Ky është mësimi kryesor i 7 tetorit.”

A është i qëndrueshëm ky realitet?

Në rolin e saj të ri si fuqi hegjemonike rajonale, Izraeli po demonstron epërsinë e tij ushtarake ndaj fqinjëve. Disa analistë besojnë se strategjia e tij është të mbajë rajonin të dobët dhe të përçarë, për të shmangur çdo konkurrencë ekonomike apo ushtarake.

Por pyetja është: a mund të mbahet kjo strategji e përhershme lufte?

“Izraeli nuk mund ta bombardojë Lindjen e Mesme për ta shndërruar në një rend të ri të qëndrueshëm,” shkroi profesori Marc Lynch nga Universiteti George Washington në revistën Foreign Affairs.
“Udhëheqja rajonale kërkon më shumë se dominim ushtarak; ajo kërkon një nivel miratimi dhe bashkëpunimi nga fuqitë e tjera të rajonit.”

Sa i përket Gazës, strategjia e re duket të jetë që Izraeli të qëndrojë thellë brenda territorit dhe të jetë gjithmonë gati për të goditur. Por kjo do të thotë më shumë tokë për të mbikëqyrur – dhe më shumë hapësirë për rezistencë palestineze.
Një situatë që, në fund, mund të jetë humbje për të gjithë.

“Ky status quo është më i durueshëm për Hamasin sesa për Izraelin,” tha Pinfold.
“Por problemi është se ai pengon drejtpërdrejt rindërtimin e Gazës.”