“Në Gaza po shpiket mjekësia”, ja çfarë shkruan studentja e mjekësisë nga Gaza!

Shkruan: Donya Abu Sitta, Gaza

Ëndrra ime e fëmijërisë ka qenë të studioj mjekësi. Doja të bëhesha mjek për t’i ndihmuar njerëzit. Kurrë nuk e kisha imagjinuar se do ta studioja mjekësinë jo në universitet, por në spital; jo nga librat, por nga përvoja e zhveshur.

Pasi përfundova bachelorin në Anglisht vitin e kaluar, vendosa të regjistrohem në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin al-Azhar. Studimet i nisa në fund të qershorit. Meqenëse të gjitha universitetet në Gaza janë shkatërruar, ne, studentët e mjekësisë, jemi të detyruar të ndjekim ligjërata në telefonat tanë dhe të lexojmë libra mjekësorë nën dritën e blicit të celularëve.

Një pjesë e trajnimit tonë janë ligjëratat nga studentë më të mëdhenj të mjekësisë, të cilët lufta gjenocidale i ka detyruar të praktikojnë para kohe.

Ligjërata ime e parë e tillë ishte nga një student i vitit të pestë i quajtur Dr Khaled, në Spitalin e Dëshmorëve të Al-Aksas në Deir el-Balah.

Al-Aksa nuk ngjan aspak me një spital normal. Nuk ka dhoma të bardha të gjera as privatësi për pacientët. Korridori është dhoma, pacientët shtrihen në shtrat ose në dysheme, dhe rënkimet e tyre kumbonin nëpër ndërtesë.

Për shkak të mbipopullimit, jemi të detyruar t’i ndjekim ligjëratat në një karavan në oborrin e spitalit.

“Do t’ju mësoj atë që nuk e mësova nga ligjëratat,” filloi Dr Khaled, “por nga ditët kur mjekësinë je i detyruar ta shpikësh.”

Ai nisi me bazat: kontroll frymëmarrjen, hap rrugët e ajrit dhe kryej reanimacion kardiopulmonar (CPR). Por shpejt mësimi kaloi në diçka që asnjë planprogram normal nuk do ta përmbante: si të shpëtosh jetë pa asgjë.

Dr Khaled na tregoi për një rast të fundit: një i ri i nxjerrë nga nën rrënoja – këmbët e thyer, koka e përgjakur. Protokolli standard është të stabilizohet qafa me një fiksues para se të zhvendoset pacienti.

Por nuk kishte fiksues. Nuk kishte as mbajtëse. Nuk kishte asgjë.

Kështu që Dr Khaled bëri atë që asnjë libër mjekësor nuk do të mësonte: u ul në dysheme, ia mbajti kokën mes gjunjëve dhe e mbajti krejtësisht të palëvizur për 20 minuta derisa të mbërrinte pajisja.

“Atë ditë,” tha ai, “nuk isha student. Unë isha mbajtësja. Unë isha mjeti.”

Ndërkohë që mjeku mbikëqyrës përgatiste sallën e operacionit, Dr Khaled nuk lëvizi, edhe kur muskujt filluan t’i dhembnin, sepse kjo ishte e vetmja gjë që mund të bënte për të parandaluar dëmtim të mëtejshëm.

Kjo nuk ishte e vetmja histori që dëgjuam nga Dr Khaled për zgjidhje të improvizuara mjekësore.

Një tjetër ishte veçanërisht e dhimbshme për t’u dëgjuar.

Një grua rreth të tridhjetave u soll në spital me një dëmtim të thellë në legen. Indi ishte shqyer. Ajo kishte nevojë urgjente për operacion. Por më parë duhej sterilizuar plaga.

Nuk kishte Betadinë. Nuk kishte alkool. Nuk kishte vegla të pastra. Vetëm klor.

Po, klor. I njëjti kimikat që djeg lëkurën dhe të përvëlon sytë.

Ajo ishte pa ndjenja. Nuk kishte alternativë. Ia hodhën klorin.

Dr Khaled na e tregoi këtë histori me një zë që i dridhej nga faji.

“Përdorëm klor,” tha ai, pa na parë. “Jo pse nuk dinim më mirë. Por sepse nuk kishte asgjë tjetër.”

U shokuam nga ajo që dëgjuam, por ndoshta nuk u habitëm. Shumë prej nesh kishin dëgjuar histori të tilla për masa dëshpëruese që mjekët në Gaza kishin qenë të detyruar të merrnin. Shumë prej nesh e kishin parë videon rrënqethëse të Dr Hani Bseiso duke operuar mbi mbesën e tij në një tavolinë ngrënieje.

Vitine kaluar, Dr Hani, një kirurg ortoped nga Kompleksi Mjekësor al-Shifa, u gjend në një situatë të pamundur kur mbesa e tij 17-vjeçare, Ahed, u plagos nga një sulm ajror izraelit. Ata ishin të bllokuar në banesën e tyre në qytetin e Gazës, pa mundur të lëviznin, pasi ushtria izraelite kishte rrethuar zonën.

Këmba e Ahedit ishte shkatërruar dhe ajo po gjakosej. Dr Hani nuk kishte shumë zgjedhje.

Nuk kishte anestezi. Nuk kishte instrumente kirurgjikale. Vetëm një thikë kuzhine, një tenxhere me pak ujë dhe një qese plastike.

Ahed ishte shtrirë mbi tavolinën e ngrënies, fytyra e zbehtë dhe sytë gjysmë të mbyllur, ndërsa xhaxhai i saj – me sytë e mbushur me lot – përgatitej t’i amputonte këmbën. Çasti u kap në video.

“Shikoni,” thirri ai, me zë që i çahej, “po ia pres këmbën pa anestezi! Ku është mëshira? Ku është njerëzimi?”

Ai punoi shpejt, duart i dridheshin por ishin të sakta, trajnimi i tij kirurgjikal përplasej me tmerrin e gjallë të çastit.

Ky skenar është përsëritur pa numër herë në gjithë Gazën, edhe fëmijë të vegjël kanë kaluar nëpër amputime pa anestezi. Dhe ne, si studentë mjekësie, po mësojmë se kjo mund të jetë realiteti ynë; se edhe ne mund të detyrohemi të operojmë mbi një të afërm apo mbi një fëmijë, duke parë dhe dëgjuar dhimbjen e tyre të padurueshme.

Por ndoshta mësimi më i vështirë që po marrim është të dish kur të mos trajtosh – kur plagët janë përtej shpëtimit dhe burimet duhet të përqendrohen te ata që ende kanë shpresë për mbijetesë. Në vende të tjera, kjo është një diskutim etik teorik. Këtu, është një vendim që duhet ta mësojmë, sepse shumë shpejt mund të na duhet ta marrim vetë.

Dr Khaled na tha: “Në shkollë mjekësore të mësojnë të shpëtosh të gjithë. Në Gaza, mëson se nuk mundesh – dhe duhet të jetosh me këtë.”

Ky është kuptimi i të qenit mjek në Gaza sot: të mbartësh peshën çnjerëzore të dijes se nuk mund t’i shpëtosh të gjithë dhe prapë të vazhdosh; të zhvillosh një qëndrueshmëri mbinjerëzore emocionale për të përthithur humbje pas humbjeje pa u thyer dhe pa humbur njerëzoren tënde.

Këta njerëz vazhdojnë të trajtojnë dhe të mësojnë, edhe kur janë të rraskapitur, edhe kur janë të uritur.

Një ditë, gjatë një ligjërate për traumat, instruktori ynë, Dr Ahmad, u ndal në mes të fjalisë, u mbështet mbi tavolinë dhe u ul. Ai pëshpëriti: “Më duhet vetëm një minutë. Sheqeri më ka rënë.”

Të gjithë e dinim se nuk kishte ngrënë që nga dita e kaluar. Lufta jo vetëm po shteron ilaçet – po i shteron edhe trupat dhe mendjet e atyre që përpiqen të shërojnë të tjerët. Dhe ne, studentët, po mësojmë në kohë reale se mjekësia këtu nuk ka të bëjë vetëm me dije dhe aftësi. Ka të bëjë me të mbijetuarit mjaftueshëm gjatë për t’i përdorur ato.

Të jesh mjek në Gaza do të thotë të shpikësh mjekësi çdo ditë me çka ke në dispozicion, të trajtosh pa mjete, të ringjallësh pa pajisje dhe të fashosh me trupin tënd.

Nuk është vetëm krizë burimesh. Është një provë morale.

Dhe në këtë provë, plagët shkojnë thellë – përmes mishit, përmes dinjitetit, përmes shpresës vetë. /Al Jazeera/